Адам миы – өсу, бейімделу және жаңа ақпаратты қабылдау қабілеті бар ғажайып жүйе. Оқу арқылы мидың нейрондық желілері кеңейеді және нығайтылады, жұмыс кезінде үнемі ынталандыру миды күштірек және серпімді етеді. Мидың жаңа ақпаратты қабылдау және сақтау қабілетін арттырудың 5 жолы бар. Қарапайым тілмен айтсақ, ақылды болуға көмектесетін тәсілдер бар.
Медитация
Мыңдаған жыл бойы адамдар медитацияның маңыздылығы мен пайдасын біліп келді. Практикалық тұрғыдан алғанда оның сенуге болатын жалпы көрсеткіштері бар: бұл адамға тыныштыққа қол жеткізуге мүмкіндік беретін әртүрлі тыныс алу әдістері. Функционалды магниттік-резонансты бейнелеу тәжірибесі тұрақты медитация мидың құрылымына да әсер етуі мүмкін екенін көрсетеді. Кейбір ғалымдар зейінді арттыру, есте сақтау және оның жұмысын жақсарту медитация арқылы қол жеткізуге болады деп санайды. Бір зерттеу тіпті күнделікті медитация ми қыртысының бөліктерінің көлемінің ұлғаюына әкелетінін көрсетті. Сондықтан әлемнің кейбір жетекші компаниялары өз қызметкерлеріне медитация сабағын өтуге жиі кеңес беруі де таңқаларлық емес.
Ми жаттығулары
Ми – адам денесінің көптеген бөлігі сияқты, оны қалыпты және өміршең ұстау үшін тұрақты жаттығуларды қажет етеді. Кәдімгі ми жаттығуларының көпшілігі қарапайым кроссвордтарды шешу, судоку және басқа алфавиттік және сандық басқатырғыштарды шешу сияқты ойын-сауық әрекеттері саналады. Дегенмен, математикалық және геометриялық есептерді және басқатырғыштарды шешу сияқты академиялық әдістер де бар. Айтпақшы, бұл мақаланы оқудың өзі белгілі бір дәрежеде миыңызды жұмыс істетеді. Бірақ егер бұл тапсырмалардың барлығы сіз үшін тым қызықсыз және жалықтыратын болса, тіпті күнделікті өміріңіздегі кейбір өзгерістер сізге көмектесе алады. Мысалы, тістеріңізді тазалауға дағдыланғаннан басқа қолмен тазалаңыз, тіпті жүрісіңізді өзгертуге тырысыңыз. Мұның бәрі сіздің миыңыздың әдеттегіден көп жұмыс істеуіне әкеледі.
Бактериялар арқылы
2010 жылдың маусымында The Sage Colleges (Олбанидегі бірнеше колледждерден тұратын жеке оқу институты) ғалымдары зерттеулер жүргізіп, қарапайым кірден табылған бактериялардың белгілі бір түрі зертханалық тышқанды "ақылды" ете алатынын анықтады. Mycobacterium vaccae бактериясы берілген тышқан лабиринттік сынақтардан жақсы өтіп, агрессияны аз көрсете бастады және оның миын одан әрі зерттеу алдыңғы мидағы, яғни жоғары ойлауға жауап беретін бөлігінде серотонин мөлшерінің жоғарылағанын көрсетті. Сонымен қатар, ғалымдар бактерияның нейрондардың өсуіне ықпал еткенін анықтады.
Дегенмен, бұл бәріміз бірден көшеге шығып, аузымызға топыраққа толтыру керек дегенді білдірмейтінін есте сақтаңыз. Онсыз-ақ бұл бактерияны "тұтына аламыз", мысалы, бақшада жұмыс істеу, тіпті ағаштар арасында саябақта серуендеу арқылы.
Көбірек ұйықтаңыз
Миға арналған жаттығулар, әрине, жақсы, бірақ мұнда да қашан тоқтап, уақытында демалу керегін білу керек. Мысалы, ұйықтау амиға жақсы көмектеседі. Біз бұл физиологиялық процесс туралы көп білмейміз. Мысалы, ғалымдар көптеген жыл бойы ұйқы кезінде ми толығымен «өшіріледі» және «қайта қуатталады» деп қате сенген. Бүгінгі ғылым ұйқы кезінде мидың минималды болса да белсенділігін сақтайтынын айтады. Ол өткен тәулікте алынған ақпаратты «каталогтайды» және оны қысқа мерзімді жадтан ұзақ мерзімді жадыға айналдыратындай етіп «қалталарға» таратады. Ғалымдар ұйқының бұзылуы миға қатысты басқа да бірқатар проблемаларды тудыруы мүмкін екенін байқады, сондықтан ұйқы шынымен мидың тұрақтылығын және назар аудару қабілетін арттырудың тамаша тәсілі саналады.
Денеңізге қамқорлық жасаңыз
Адам ағзасындағы барлық нәрсе бір-бірімен байланысты. Дене жаттығулары денсаулықты сақтау үшін өте маңызды. Жаттығу кезінде қан қысымы көтеріледі, ол миды оттегімен және глюкозамен қоректендіреді.
Бұл мәселеде тамақтану да өте маңызды. Ал балық, май, жұмыртқа, ақуыз және көкөністерді қамтитын дұрыс тамақтану екі есе маңызды. Көк шай, жаңғақтар да ми үшін тамаша «батареялар» болып саналады.
Сондықтан дұрыс тамақтану, жеткілікті ұйқы, физикалық және ақыл-ой жаттығулары есте сақтауды және жалпы ми жұмысын жақсартуға көмектесетін негізгі факторлар саналады.