Қазақ неліктен баланың басынан сипамаған?

Қазақ әр нәрсені орнымен қолданған халық. Әлдебір ырым-тыйым естісе, соған сенетін жұрт. Әр нәрсенің өз орны, жұмсалу реті бар. Бүгін қазақылықтан сәл-пәл алыстаған ұрпақ дүниеге келгенін көріп отырмыз. Әрине, оны талдап отыру біздің міндет емес. Десе де жөн-жосықты біліп жүргеннің еш айыбы жоқ. 

Халқымыз неліктен ұл баланың емес, қыздың басынан сипаған? Қарап тұрсаңыз, мұның да өз жөні, тәрбиелік мәні бар. Мұны қазақтың қаһарман батыры, ұлт мақтанышы Бауыржан Момышұлы атамыз айтып кеткен екен. Ендеше, Бауыржан Момышұлы "неге қазақ баланың басынан сипамайды" деді? Біле жүрейік! 

Бұрын қазақтар ер баланы еркелеткенде басынан сипамаған. Арқасынан қаққан. «Басына сипау ұл баланы аяп, мүсіркеу сезімдерін туғызады, төмен қарап жүретін жасық болып қалады» деп түсінген. Ата-ана, ел-жұртына қорған болатын, шаңыраққа ие болатын ұлдың көзін жерден алмайтын жігерсіз, есіркеуді тілеп тұратын ынжық болғанын қаламаған. Ал арқасынан қаққанда ер бала батылданады, жігерленеді, еңсесін тік ұстап, тура қарауға дағдыланады. Неге болса да тайсалмай қарайтын қайратты, батыл болып ержетсін деп ұлды арқадан қағыпты.

Ал қыздарды керісінше басынан сипаған. Қыз – жатжұрттық, қыздың бағы – үйде емес, түзде. Қыз басқа босағаны аттап, өзге үйдің отын жағады, ұрпағын өсіреді. Қызды «кететін бала ғой» деп еркелетеді. «Алдында не күтіп тұр екен, тағдыр-талайы қалай болады» деп басынан сипап аялаған. Қыз баланы басынан сипағанда басы еріксіз еңіс тартады, көз жанары төмен түсіп, жасырынады. Кісі бетіне бажырайып қарамайтын әдетке үйреніп, қызға лайық биязы мінез қалыптасады. Арқадан қағу мен бастан сипаудың осындай талғамды астары, тәрбиелік мәні бар екен.