Агрессия теориясы: адам табиғатының қараңғы жағын зерттеу

Агрессия - адам табиғатының ең күрделі және жұмбақ қасиеттерінің бірі. Уақыт өте келе ғалымдар бұл құбылыстың артында не тұрғанын және оның біздің өмірімізге қалай әсер ететінін түсіну үшін әртүрлі теорияларды әзірледі. Бұл мақалада біз агрессияның әртүрлі теорияларын қарастырамыз, олардың шығу тегін, мотивациясын және салдарын зерттейміз.

Агрессия теориясының тарихына келер болсақ, агрессияға деген қызығушылық ғасырлар бойы болды. Ең ерте зерттеушілердің бірі Зигмунд Фрейд "деструктивті инстинкт" немесе "өлімге әкелетін инстинкт"бар деген идеяны ұсынды. Ол агрессияны адам психологиясының ажырамас бөлігі деп санады.

Уақыт өте келе агрессия теориялары әртүрлі және күрделене түсті. Белгілі теориялардың бірі – фрустрация-агрессия туралы агрессия теориясы. Бұл теорияға сәйкес, агрессия фрустрацияға реакция ретінде пайда болады, яғни қалаған мақсатқа жетуге кедергі болатын кедергі. Фрустрация неғұрлым көп болса, агрессивті реакция ықтималдығы соғұрлым жоғары болады.

Жалпы, агрессияның мотивациясы күрделі және көп қырлы. Агрессияның негізгі себептерінің ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады:

·        Биологиялық мотив: кейбір зерттеулер агрессияның генетикалық компоненті бар екенін көрсетеді. Мысалы, кейбір адамдар тұқым қуалайтын факторларға байланысты агрессияға бейім болуы мүмкін.

·        Әлеуметтік мотив: оқыту мен тәрбиелеу агрессивті мінез-құлықты қалыптастыруда да маңызды рөл атқарады. Балалар агрессивті мінез-құлықты ересектерде немесе агрессия қалыпты жағдайда болатын ортада байқау арқылы үйрене алады.

·        Эмоционалды мотив: ашулану, қорқыныш және көңілсіздік сияқты эмоциялар агрессивті мінез-құлықтың қайнар көзі бола алады. Адам өз эмоцияларымен күресудің басқа жолдарын таппаса, агрессия арқылы білдіреді.

Агрессияның салдары жеке адамға да, жалпы қоғамға да әртүрлі әсер етуі мүмкін. Бұл физикалық және психологиялық зақымға, қарым-қатынастың бұзылуына және әлеуметтік мәселелерге әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, агрессия қоғамның моральдық және этикалық нормаларына әсер етуі мүмкін.

Қорытындылай келе, агрессия теориясы белсенді зерттеу саласы болып қала береді. Оның мотивациясы мен салдарын түсіну үйлесімді және қауіпсіз қоғам құру үшін өте маңызды. Бұл мақалада агрессия тақырыбына қысқаша шолу ғана ұсынылды және зерттеушілер қазіргі әлемде агрессияны тиімді басқару жолдарын табу үшін осы саладағы білімдерін тереңдетуді жалғастыруда.

«Әлеуметтік жұмыс» мамандығының 2 курс магистранты
Марат Мадина
Жетекші аға оқытушы Авсыдыкова Қ. Ә.