Неге Қазақстан дамыған ел емес?

Қазақстан неге дамыған елдер қатарына жатпайды? Қазақстанның экономикалық мифтері туралы талдайтын тәуелсіз сарапшылар осы мәселені түсіндірді, - деп хабарлайды Massaget.kz тілшісі DESHT Telegram-арнасына сілтеме жасап.

Қысқа да нұсқа:

ЭКОНС басылымы Нобель сыйлығының лауреаты Пол Ромермен бірлесіп жазған қызық зерттеуді ұсынған:

1. Ұлттық байлықтың 2/3 бөлігі адами капиталға, оның ішінде білім, білік және кәсіби дағды жиынтығына байланысты.
2. Адами капитал тек білім деңгейі емес. Жұмыс орны да университеттің бір түрі: адам онда жаңа дағдыларды үйреніп, ескілерін үнемі жаңартып отырады.
3. Дамыған елдерде кәсіби тәжірибенің әсері = білімнен = дамушы елдерден алшақтықтың 1/3 бөлігі. Дамыған және дамушы елдердегі білім берудің қайтарым деңгейі бірдей = әр жыл үшін 9 пайыз жалақы өсімі.
4. Дамыған елдердегі жұмысшылар дамушы елдерге қарағанда екі есе көп адами капитал жинайды. Кәсіби тәжірибе жылдам қайтарым береді - әр жұмыс жылы үшін 3,2 пайыз және 1,7 пайыз өсім.
5. Айырмашылық еңбек өтіліне, білім деңгейіне, жыныстық ерекшелікке, өз-өзін жұмыспен қамтуға, елдердің іріктелуіне байланысты емес.
6. Алшақтық ішінара ауыл шаруашылығы үлесімен де байланысты, онда басқа салаларға қарағанда тәжірибенің қайтарымы аз.
7. Тәжірибені біліммен алмастыруға болмайды. Бұл, әсіресе, "икемді дағдыларға" қатысты, яғни басқалармен қарым-қатынас жасау және мәселелерді шешу. Оларды көбіне жұмыста үйренеді және "қатты дағдыларға" қарағанда көбірек әсер етеді.
8. Тәжірибе үшін жоғары сыйақы - тек дамыған экономикаға тән қасиет. Оларда тәжірибе жоғары бағаланады, бұл жұмысшыларды адами капиталды жоғары қоюға ынталандырады.

Тәжірибеден қайтарымды арттыруға мүмкіндік беретін институционалды реформалар білім беру саласындағы қымбат реформалардың әсеріне тең нәтижеге ие болуы мүмкін, бұл орайда нәтиже тезірек болады.

freepik.com

"Институционалдық реформалар" деген не?

Ал "институционалдық реформалар" деген не? Дамыған елдер бізден қандай институттармен ерекшеленеді? Бұл - құқық үстемдігі және бәсекелестік.

Құзыреттілікті арттыруға ынталандыру жалпылама түрде бағаланған кезде пайда болады, бұл "өнімділікке ақы төлеу" деп аталады. Пайда әкелетіндердің дағдысы мен құзыреттілігін объективті бағалау өз еркімен шешім қабылдайтын клиенттер туралы болып отыр.

Бір адам емес, компаниялар да әртүрлі адамдардан құралған команда ретінде бір-бірімен баға, сапа, уақыт және нақты қалау бойынша тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыру үшін бәсекелеседі.

Бұл - бәсекеге қабілетті нарық экономикасы.

freepik.com

Егер экономика мыналардан тұрса:
✔️ мемлекеттік компаниялар немесе артықшылығы бар жеке монополистер;
✔️ салалар бойынша және одан тыс реттелген болса.

freepik.com

Қорытынды: Тұтынушыларға таңдау үшін ештеңе берілмейді, демек, жеке жұмысыңыз ештеңеге әсер етпейді, бизнесіңізді жақсартуға немесе ашуға ынталандыру жоқ. Нәтижесінде бүкіл ел "теріс селекция" бойынша құрылады және "серпінді жобалар" мұны өзгертпейді.

Жаңалықтарды бәрінен бұрын біліп отырғыңыз келсе, Telegram-арнамызға жазылыңыз!