2023 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда шетелдік көліктерді заңдастыру бойынша бір реттік науқан басталады. Елімізге 2022 жылғы 1 қыркүйекке дейін әкелінген автокөліктер заңдастырылуға жатады.
Заңдастырудың екі критерийі көрсетілген: біріншісі - көліктер іздеуде болмауы керек, екіншісі - кедендік ресімдеуден өтуі керек.
Алматы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті "Алматы КРО" кеден бекетінің бас маманы Азамат Абдулов Tengrinews.kz тілшісінің сауалдарына жауап береді.
Қандай көліктер кедендік ресімдеуге жатпайды?
ЕАЭО-ның кедендік шекарасы арқылы өтетін барлық тауар кедендік декларациялауға жататынынан бастайық. Қазір кедендік декларациялау электрон түрде, яғни электрон құжат форматында декларацияны беру арқылы жүзеге асырылады. Бұл - тауар декларациясы. Тауарларға арналған декларацияны толтыру тәртібін №257 Кеден одағының комиссиясы бекітеді. Кедендік шекара арқылы өткізілетін тауарлар өткізуге тыйым салуды сақтай отырып өткізілуге тиіс. Қазір бұл - автокөліктерге қатысты "Дөңгелекті көлік құралдарының қауіпсіздігі туралы" техникалық регламент. Яғни, көліктер қандай талаптарға сай болуы керегі сол жерде жазылған. Ол құжатпен расталуы керек, бұл - Көлік құралының дизайнының қауіпсіздік сертификаты.
"Көлік құралы құрылымының қауіпсіздігі туралы" техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келмейтін шетелдік автокөліктер кедендік ресімдеуге жатпайды. Бұл техникалық регламент экологиялық кластың талаптарын және шығарылған жылын көрсетеді, жеңіл автомобильдер үшін ол 2007 жылдан аспайды.
Яғни, көлік 2005 жылы шығарылған болса, онда ол кедендік ресімдеуден өте алмай ма?
Кедендік ресімдеуден өте алмайтынынан бұрын, оған Көлік құралының дизайны қауіпсіздігі туралы сертификат құжаты да берілмейді. Ал бұл - көліктің техникалық регламенттің барлық талабына сай келетінін білдіретін кеден органдарына ұсынуға қажет негізгі құжат.
Растайтын құжаттар ретінде сіз сертификаттау органдарына баратын техникалық төлқұжат болуы мүмкін (бұл жеке аккредиттелген компаниялар). Техникалық регламентке сәйкес автокөлік техникалық сараптамадан өтеді, қажет сынақтар мен өлшемдер жүргізіледі. Нәтижесінде автокөліктің осы техникалық регламентке сәйкестігі туралы құжат беріледі.
Техникалық регламенттің негізгі талаптары:
Оң тізгінді көліктерге келетін болсақ, техникалық регламенттердің өзінде оң тізгінді көліктерді кедендік рәсімдерге қоюға болмайды деп жазылған. Бұл ретте Қазақстан үшін рөлі оң жақтағы көлік кедендік ресімдеуге жатпайды.
Экологиялық талаптарға сәйкес, автокөлік экологиялық тазалықтың 4-ші класынан кем болмауы керек.
Техникалық регламент бойынша бұл талаптар үшінші елдерден әкелінетін, яғни кедендік ресімдеуге жататын автокөліктерге қолданылады. Ресей, Қырғызстан, Армения және Беларусь көліктері үшін тіркеу процедурасы жеңілдетілді.
Біз - біртұтас Кедендік одақ мүшесіміз. Қазақстан азаматтары Ресей немесе Қырғыз нөмірі бар көлікті сатып алғанда, кедендік рәсімдеуден өтуі керек пе?
Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) елдерінен әкелінетін, өз елдерінде кедендік ресімдеуден өткен және Еуразиялық экономикалық одақтың тауары саналатын автокөліктер кедендік ресімдеуден өтпейді, өйткені олар өз елінде кедендік ресімдеуден өткен. Бұл жерде олар үшін кедендік ресімдеу талап етілмейді, заңдастыру мәселесі тек бастапқы тіркеуге қатысты. Егер автокөлік үшінші елдерден (ЕАЭО елдерінен тыс) әкелінсе, онда ол кедендік ресімдеуге жатады. Егер көлік Армениядан әкелінген болса, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап ол ЕАЭО өнімі болып саналады. Қырғыз Республикасынан әкелінген автокөлік, егер ол бойынша кедендік төлемдер болса, Қырғызстанда жеке тұлғалардың тауарларды өткізу тәртібі туралы келісіммен салыстырғанда аз мөлшерде төленген салықтар болса, онда бұл айырмашылық не қосымша төленуі керек немесе бұл көлікке шектеу қойылады - 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін қайта сата алмайды.
Ал Қырғызстанда жеңілдіктер болғандықтан, яғни 2020 жылғы 1 қаңтарға дейін ЕАЭО тарифтерінен ерекшеленетін тарифтер болды. Ал 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап олар жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен кедендік ресімдеуден өте бастады.
Егер көлік Ресейде немесе ЕАЭО-ның басқа елінде кедендік ресімдеуден өткен болса, бұл ақпаратты қайдан алуға болады? Көлік иесі оны өзі қамтамасыз етуі керек пе?
Бұл көлікті сатып алған кезде иесінде құқық белгілейтін құжаттар болуы керек. Бұл - тіркеу куәлігі, сатып алу-сату шарты, инвойс, шот-фактура. Бұл құжаттарда, негізінен, бәрі жазылған. Тіркеу куәлігінің болуы көліктің ЕАЭО елінде бұрыннан тіркелгенін көрсетеді.
Қырғыз нөмірі бар көлікті қалай заңдастыруға болады? Қанша төлеу керек?
Қырғыз Республикасынан әкелінген көліктерге қатысты қаулы жобасына сәйкес ҚР-ға 2022 жылғы 1 қыркүйекке дейін әкелінген кеден баждары мен салықтарын төлей отырып, кедендік ресімдеуден өткен көлік құралдарын бастапқы тіркеу 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін иеліктен шығару құқығы шектеле отырып жүзеге асырылады. Көрсетілген күннен кейін олар ЕАЭО тауарлары деп танылады, оларды иеліктен шығаруға шектеу алынып тасталады. "Ауыстыру тәртібі және төленген сомалар туралы" келісімнің 5-қосымшасында көрсетілген мөлшерлемелер бойынша төленуге жататын кедендік баждар, салықтар сомаларының айырмасы мөлшерінде кедендік баждар, салықтар төленген жағдайда, оларды бастапқы тіркеу иеліктен шығару құқығы шектелмей жүзеге асырылады.
Кедендік төлемнің сомасы қалай есептеледі, қандай параметрлер негізге алынады?
Негізгі параметрлерге көліктің кедендік құны, шығарылған жылы, қозғалтқыштың көлемі мен түрі жатады. Бұл параметрлер кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу үшін қажет.
Автокөліктің құны импорттаушының өзі ұсынған құжаттар негізінде анықталады. Бағалау төмендеген жағдайда, импорттаушы кедендік құнды құжаттамаса, заңнамада құнды анықтау әдістері белгіленеді. Республика бойынша мәліметтер базасы алынады, яғни бұрын құжатталған бағамен алынады. Бұл ереже үшінші елдерден келген көліктерге қатысты.
Ең жиі шығарылатын ең танымал автомобильдердің мысалдары:
Қозғалтқыш көлемі 2,5 мың текше сантиметр болатын Toyota Camry 2017. Олар бойынша төлемдер мен салықтар шамамен 1,1 миллион теңге. (бұл кедендік алымдар, кедендік баждар, ҚҚС).
Дәл сол көлік 2021 жыл - 2,1 миллион теңге кедендік төлемдер мен салықтар төленген.
2020 Hyundai Elantra қозғалтқышының көлемі 2 мың текше сантиметр. Бұл көліктің кедендік төлемдері мен салықтары шамамен 1,3 миллион теңге.
Бұл 2021 жылы шығарылған көлік - оған салынатын кедендік төлемдер мен салықтар 1,5 миллион теңге.
Кедендік төлемдердің түрлері:
Көлік неғұрлым ескі болса, соғұрлым ол үшін кедендік алым көп пе?
Көлік неғұрлым ескі болса, кедендік баж салығы соғұрлым жоғары болады. Дегенмен, бұл жерде төлем көліктің құнынан есептелетінін ескеру керек, ал көлік неғұрлым жаңа болса, соғұрлым қымбатырақ болады. Яғни, мұнда ескі көліктің құны аз болады, бірақ баж салығы жоғары болады. Ал жаңа көліктің құны жоғары болады, бірақ ескі көлікпен салыстырғанда баж салығы төмен болады.
Бірыңғай кедендік тарифтің (БКТ) мөлшерлемесі бойынша төлейтін болсақ, көлік ескірген сайын ставка 18 пайыз болады. Жалпы орташа көрсеткіш - 15 пайыз. Немесе қозғалтқыш өлшемінен мөлшерлеме алынады: әрбір текше сантиметр үшін 0,6 еуро.
Жалпы, кедендік рәсімдеу үшін қанша ақша төлеуім керек?
Бізде біртұтас кедендік тариф (КТТ) бар, онда ол әрбір көлік құралына жазылады, өнімнің кодына сәйкес, шығарылған жылына, қозғалтқыштың көлеміне байланысты, бұл кедендік баж ставкаларының өзі 15-18-20 пайыз болып белгіленеді. Алдымен осы көліктің өнім кодын таңдауыңыз керек және тек осы негізде кедендік төлемдер мен салықтарды есептеп көріңіз.
Жаңалықтарды бәрінен бұрын біліп отырғыңыз келсе, Telegram-арнамызға жазылыңыз!