Жауынгер Талғат Бигелдинов #4

Жеңістің 70 жылдығы қарсаңында "Ер есімі – ел есінде" (Мы помним, мы гордимся) атты фото-кітап жарыққа шықты. Фото-кітапқа Ұлы Отан соғысына қатысқан майдангерлердің ұрпақтары жолдаған деректер мен фотосуреттер топтастырылған. Құрастырушы-автор: Қазбек Бейсебаев.

Кітап аудармасынан үзінді:

БАСЫ

– Шабуыл кезінде қару қолдануда қандай реттілік бар?

– Ол мақсатқа байланысты. Егер майдан жолы болса, бәрін бір барғанда алып шығамыз. Ал майдан жолында жұмыс істесек, бірнеше мәтре баруға болады. Майдан сызығынан 5 километрге дейін жер арқылы байланыс жасай аламыз. Олар нысананы белгілейді. 1000-1500 метр қашықтықтан атамыз. Түк көрмейсің, адам көзі 600 метрдегі нәрсені көруге қабілетті. Шашыраңқы склероз жібереміз. Алаңқайдан көздесек, жақсы атамыз, ал нысанадан атудың пайдасы жоқ. Тигізуің екі талай. Одан кейін нақты нысана болған жоқ. Әйнекте дөңгелек сызылып тұрады, ол бұлыңғыр, білінбейді. Одан соң зеңбіректен ата бастаймыз. Кезекпен нысананы көздеп аламыз, оған тым аз уақыт беріледі, соңыңыда кезекте тұратын адам көп. Көлбеу шүйілуден шығарда бомба лақтырамыз. Бомба өзің бара жатқан бағытта болған соң, нысанаға дәл тиеді. Үнемі дәл тигізу үшін көп жаттығу керек. Шабуылға шығамыз, нысанашы тағы да: «Бигелдинов, екінші рет шық», - деп айтуы мүмкін. Бұрыласың да, қайтадан атой саласың. Кейде тіпті қатарынан 12 рет атой салған кезіміз де болды. Шабуылдап келген соң міндетті түрде не көргеніңді рациямен хабарлайсың. Танктер қайда бағытталған, артиллериялық позициясы қандай – осы жайттарды жолдасыңа құлағдар етесің.

– Шабуыл алаңқайда болып жатыр делік. 

Гондолада және екеуі центропланда төрт жәшік тұрады. Әр жәшікте 2,5 келі тартатын 40 авиабомба. Зеңбірекке қарсы, танкке қарсы шашырап тиеді. Емельянов оның Кеңес Одағы батыры екенін біледі. Бигелдинов, жарайсың. Ол мені қорғады. Ені 30 метр, ұзындығы 60 метр жәшіктен зақымдану өмірлік тәжірибе болды. Аралары екі-үш метрден 160 жәшік бар. 6 ұшақ жүрсе, не болғаны? Оның үстіне, Курск доғасы. Қайта жанымыз қалды. Себебі «Тигр» танкі, жоғарыда бірде сауыт, бірде тағы бірнәрсе. Ал ол 300 градус ұрады. Тесіп кетеді, танк сынып қалады. Бомба лақтырамыз, жанып кетеді.

– Ұшақта 37 миллиметрлік зеңбірекпен ұшқан жоқсыз ба?

– Жоқ, 23 мм-лік зеңбірек те жақсы еді. Танкке қарсы көбіне 2,5 килограмдық арнайы авиабомба қолдандық.

– Полк командирі де ұшты ма?

– Митрофанов па? Мен оның ұшқанын көрген емеспін. Митрофановтан кейін Шишкин болды. Оның жасы 55-те еді. Кәрі кісі ғой, қайдан ұшсын. Степанов 1920 жылы туған. Жақсы марапатталған. Бір күні полкке 24 ұшақ болып Бреслауға ұшуға тапсырма берілді. Степанов топ жасақтады. Ол мені бірінші өкіл етіп қойды. «Егер маған алда-жалда бірдеңе болатын болса, менің орнымды Бигелдинов басатын болады» деді. Ұштық, бәрі ойдағыдай, келе жатырмыз. Бір кезде Степанов: «Команданы қолға ал, менің момтрым жұмысы нашарлай бастады», - деді. Ондай-ондай болып тұрады. Ұшып келеміз. Жердегілермен байланыстым: «Резеда, бұл Бигелдинов, команданы қолға алдым». «Бигелдинов, темір жолды бетке ал». – «Мен Бигелдинов, темір жолды бетке алдым» деймін. Біраз абдырап та қалдым. Шабуылға шығып, атой салдық. Жерден айқайлады: «Тойтарыс бердің. Жақсы. Қожайын алғыс жариялайды. Үйге қайт!»

Поляковтың да ұшқанын көрген жоқпын.

– Сізді полкте лайықты түрде марапаттады ма?

–  Иә. Бірақ мен ұзақ саны 305-тен астам ұшу сапарында болдым. Мені бірде барлауға бірде шабуылға жіберді. Тоқтаусыз Бигелдинов.

Жалғасы бар