Қытайдағы өлім жазасы

Қытай өлім жазасына кесу және оны жүзеге асыру санына қарай бірінші орындағы ел. Түрлі мәліметтерге сәйкес, Қытайда жыл сайын 2-7 мың өлім жазасы іске асырылады. Яғни, Қытайда әлемдегі қалған барлық елдердегі жиынтық саннан көп адам өлім жазасына кесіледі. Тағы бір атап өтерлігі, Қытайдағы соттар қылмысқа қатысы бар деген күдіктілердің 99%-дан астамын айыпты деп таниды. Кейінгі 10 жылда 6 млн астам адам қылмысқа кінәлі деп танылған. 

Қытайда өлім жазасы төмендегі қылмыстарға байланысты жүзеге асырылады:

• Еліне опасыздық жасағанда;
• Сепаратизм; (Сепаратизм – бөлектену, оңашалануға тырысушылық. Көп ұлтты мемлекеттердегі аз ұлттың өкілдері алдына бөлек мемлекет болып бөлініп шығуға немесе автономия алуға ұмтылуы)
• Қаруды заңсыз қолданғанда;
• Дұшпандарға жақтасқанда;
• Тыңшылық әрекеттер жасағанда;
• Мемлекеттік құпияларды дұшпандарға табыстағанда;
• Дұшпандарға ақшаға сатылғанда;
• Абайсызда өрт шығарғанда;
• Су тасқынына алып келетін қылмыстар жасағанда;
• Жарылысқа әкеліп соқтыратын қылмыстық әрекеттер жасағанда;
• Уландыратын заттарды пайдаланғаны үшін;
• Қоғамға кері әсерін тигізген үшін;
• Біреуді көлікпен қағып кетсе;
• Қоғамдық көліктерді өз көлігімен қағып кетсе;
• Энергиялық құрылғыларға зиянын тигізген кезде;
• Жарылғыш қасиеті бар құрылғыларға зиянын тигізген кезде;
• Әуе ұшақтарын кепілдікке алғанда;
• Заңсыз өнім шығарып, сауда-саттықпен айналысқанда (қару-жарақ, жарылғыш заттарға қатысты);
• Ядролық қаруларды иемденген кезде;
• Қару-жарақ пен жарылғыш заттарды ұрлаған кезде;
• Уландыратын өнімдер мен тағамдарды жасағанда;
• Жалған дәрі-дәрмектерді жасап шығарғанда;
• Қаруларға қатысты контрабандалық әрекеттер үшін;
• Ядролық материалдарға қатысты контрабандалық әрекеттер үшін;
• Жалған ақша жасайтын құралдарды контрабандалық жолмен тасымалдағанда;
• Мәдени ескерткіштерді контрабандалық жолмен тасымалдағанда;
• Бағалы металдарды контрабандалық жолмен тасымалдау;
• Сирек кездесетін жануарлар мен олардың ағзаларын контрабандалық жолмен тасымалдағанда;
• Әдеттегі тауарларды контрабандалық жолмен тасымалдағанда;
• Жалған ақша шығарғаны үшін;
• Жалған қорды ұйымдастырып, ақша жинағандары үшін;
• Салықтардан бас тартқаны үшін;
• Келушілердің банкте сақталған ақшасын пайдаланғанда;
• Қарызды уақытында қайтармағанда;
• НДС чектерін заңсыз пайдаланғанда;
• Біреуді қасақана өлтіргенде;
• Біреудің денесіне қасақана зақым келтіргенде;
• Адамдарды кепілдікке алғанда;
• Әйелдерді ұрлағаны үшін;
• Балаларды ұрлап, шет елдерге сатып жібергендері үшін;
• Тонағанда;
• Жасөспірімдерді қорлағанда;
• Әйел адамды қорлағанда;
• Ұрлық жасағанда;
• Біреуге қылмысты жасауға көмектесетін ақпарат бергенде;
• Түрмеден қашқанда;
• Екінші адамға түрмеден қашуға көмектескенде;
• Археологиялық маңызы бар жерді жөнсіз қазғанда;
• Ежелгі адамдар мен жануарлардың, өсімдікердің қалдықтарына зақым келтіргені үшін;
• Анашаны қолданып, контрабандалық жолмен тасымалдағаны үшін;
• Әйелдер жеңіл жүрістілік танытқанда;
• Екінші адамды жаман жұмыс істеуге көндіргенде;
• Қажетсіз соғыс құралдарын өндіргенде;
• Соғыс құралдарын бұзғанда;
• Мемлекет қазынасын ұрлағанда;
• Жемқорлықпен айналысқанда;
• Сарбаздар әскери тәртіпке бағынбағанда;
• Жалған әскери ақпарат таратқанда;
• Соғысқа арналған қару-жарақтарды дұшпандардың қолына бергенде;
• Бүлік шығару үшін жалған ақпарат таратқанда Қытай азаматтары өлім жазасына кесіледі.

Дайындаған: Қарлыға Бүйенбай

Сурет: meta.kz