Көбінесе біз әртүрлі аурулардың салдарынан жөтелеміз. Бұл қорғаныс рефлексі бізге тыныс алу жолдарын ашық ұстауға көмектеседі, оларды шырыштан, вирустар немесе бактериялармен араласқан өлі эпителий жасушаларынан, шаң бөлшектерінен және т.б. тазартады. Созылмалы жөтел туралы айтатын болсақ, ол үш ай немесе одан да көп уақытқа созылады.
Көбінесе созылмалы жөтелден шылым шегушілер, астма немесе созылмалы бронх-өкпе патологиясы бар адамдар зардап шегеді. Жөтелдің қай түрі денсаулыққа ең қауіпті? Осы сияқты маңызды сұрақтарға терапевт Татьяна Мун жауап берді.
Біз ми арқылы жөтелеміз
Жөтелу процесі мидағы арнайы орталық арқылы реттеледі. Тыныс алу жолдарының импульстары сол жерде қабылданады, жауап бұлшықеттерінің жиырылуы талданады және қалыптасады - тыныс алу жолдарын шырыштан, бөгде бөлшектерден және кез келген тітіркендіргіштерден тазартуға арналған. Бұл тыныс алу жолдарының бітелуі кенеттен пайда болған жағдайда аман қалуға бағытталған қорғаныс рефлексі.
Бір реттік жөтел қалыпты, бірақ әрқашан емес
Бір реттік жөтел болса, олар денсаулыққа қауіпті емес, олар тыныс алу жолында қақырықтың жиналуынан пайда болады. Ағза оны мүмкіндігінше тезірек жоюға тырысады. Көбінесе жөтел таңертең, әсіресе құрғақ және ыстық бөлмелерде пайда болады.
Сондай-ақ, жөтел табиғи түрде темекі түтінімен, пайдаланылған газдармен, ұшпа тітіркендіргіштермен тітіркенуден туындайды. Бұл бронхтардың шырышты қабығының және тыныс алу жүйесінің барлық басқа бөліктерінің ықтимал зақымдануынан қорғау.
Егер жалпы суыққа қарсы препараттар, қан қысымын түзетуге арналған препараттар және басқалары қолданылса, жөтел пайда болуы мүмкін. Бұл жағдайда препаратты тоқтату немесе дозаны азайту қажет.
Жөтелдің түрлері және олардың қауіптілігі
Табиғаты бойынша жөтел бірнеше түрге бөлінеді. Бұл белгілі бір патологияларды көрсететін тыныс алу жолдарындағы өзгерістердің маңызды белгісі. Жөтелдің әрбір түрі өзінше қауіпті және маманға қашан бару керектігін білу маңызды.
Бөлінетін қақырықтың сипаты мен мөлшеріне қарай жөтел құрғақ және қақырықты (ылғалды) болып бөлінеді. Жөтелдің қосымша сипаттамалары жағдайды және ықтимал себептерін, симптомның ауырлығын анықтауға көмектеседі.
Құрғақ жөтел және оның қауіптілік дәрежесі
Көбінесе бұл жөтел түрі тұмау кезінде яғни фарингит, трахеит немесе бронхиттен туады. Сондай-ақ, құрғақ жөтел аллергия, өңештің проблемаларынан пайда болуы мүмкін.
Құрғақ жөтелдің ит сияқты дыбыс шығарып жөтелетін түрі әсіресе қауіпті. Ол көмейдің шырышты қабығының және субглоттикалық кеңістіктің ісінуі нәтижесінде пайда болады. Балаларда – кеңірдек тіндерінің қабынуына әкеледі. Трахеит, ларингит, көкжөтел және дифтерияның дамуына құрғақ жөтел тән.
Қақырқты жөтел пневмония тудырады
Субъективті түрде жөтелдің бұл түрін көтеру оңайырақ болса да, ол қауіпті, әсіресе дұрыс емделмеген жағдайда. Бронхтағы қақырықтың тоқырауы, егер ол жөтелу кезінде дереу бөлінбесе, бронхит пен пневмонияның пайда болуымен екіншілік бактериялық флораның қосылуына әкелуі мүмкін.
Жөтелдің ауырлығы мен жиілігі де әртүрлі болуы мүмкін, қақырықтың түсіне назар аудару керек - бұл шырыш, іріңді немесе қанды болады. Көбінесе көп қақырық бронхитпен, өкпе тінінің абсцессі, туберкулез, пневмония кезінде бөлінеді.