Қазақтың тыйым сөздері

Қазақ халқының тәрбие құралдарының бірі - тыйым сөздер. Бұл сөздер есі кірген балаларды жаман әдет, жат пиғыл, орынсыз қылық, теріс мінездерден сақтандырып отырған. Тізені құшақтау - жалғыз қалудың, қолды төбеге қою - ел-жұрттан безінудің, үлкеннің жолын кесу - әдепсіздіктің, асты төгу - ысыраптың белгісі деп танылған және ондай ерсі істерге қатаң тыйым салынған.

Мұндай тыйым сөздер ел ішінде өте көп. Солардың кейбір үлгілерін balakai.kz сайты тізіп жазып шықты.

• Дастарханды, тамақты баспа.
• Кісі мініне күлме, кемтарға күлме.
• Малды, ыдысты, тамақты теппе. 
• Суды сапырма, суға дәретке отырма, суға түкірме.
• Көкті жұлма, шашыңды жұлма.
• Үй айнала жүгірме.
• Босағаны керме, құшақтама.
• Табалдырықты баспа, отырма.
• Үйді сабама, малды басқа сабама.
• Бейіт тұсынан шауып өтпе, жүгіріп өтпе.
• Бейітке қолыңды шошайтпа, оған қарап түзге отырма.
• Итке ожаумен ас құйма.
• Түнде үй сыпырма, түнда тырнағыңды алма.
• Үлкендердің жолын кеспе, сөзін бөлме.
• Бүйіріңді таянба, жер таянба, иегіңді таянба.
• Шашыңды жайма.
• Бетіңді баспа.
• Тізеңді құшақтама.
• Өтірік жылама.
• Жұлдызды, адамды санама.
• Сыпырғышты тік қойма.
• Қолыңды қусырма.
• Адамға пышақ, мылтық кезенбе.
• Бос бесікті тербетпе.
• Құранды, тамақты баспа.
• Жақын адамға пышақ сыйлама.
• Тұзды, күлді баспа.
• Отпен ойнама, оттан аттама, отқа түкірме.
• Нанды жерге тастама, үстіне басқа затты қойма.
• Бейуақытта жылама, ұйықтама.
• Бейуақытта кісіге көңіл айтпа.
• Бөркіңді теріс киме.
• Үйде ысқырма.
• Үйге жүгіріп кірме.
• Мойныңа белбеу жіп салма.
• Айды қолыңмен көрсетпе.
• Құдыққа түкірме, ыдысқа түкірме, жоғары қарай түкірме.
• Шелектегі суға аузыңды батырма.
• Ақты төкпе. 
• Адамды айналма.
• Адамға қарап түкірме, есінеме.
• Жалғыз ағашты кеспе.
• Пышақтың жүзін жалама.
• Пышақты шалқасынан қойма.
• Таңдайыңды қақпа, басыңды шайқама.
• Қызды ұрма.
• Кісіге, молаға саусағыңды шошайтпа.
• Орынсыз күлме.
• Кісі айыбын бетіне баспа.
• Көп сөйлеме.
• Адамға, малға зәбір жасама.
• Балаңа басқа ұрма. 
• Ата-анаңа қарсы келме.
• Түнде суға барма.
• Бетіңді сызба.
• Нанды бір қолыңмен үзбе.
• Асты үрлеме, асты жамандама.
• Тамақты сораптап ішпе.
• Қолыңды төбеңе, желкеңе қойма.
• Өтірік күлме, өтірік сөйлеме, өтірік жылама.
• Ішегіңді тартпа, табаныңды тартпа.
• Қыз ұлдың, ұл қыздың киімін кимесін.
• Дініңді сатпа, ұлтыңды сатпа, арыңды сатпа.
• Құдайға, пайғамбарға, әулиеге тіліңді тигізбе.
• Қабірді баспа.
• Аманатқа қиянат жасама.
• Ант ішпе, әбес сөйлеме.
• Өтірік куәлік жасама.
• Намазды бұзба.
• Құстың ұясын бұзба.
• Құмырсқаның ұясын баспа.
• Ұрлық қылма, зорлық қылма.
• Тіліңді шайнама, тіліңді тістеме, шығарма.
• Саусағыңды аузыңа салма.
• Кісі үйінде түрегеп тұрма.
• Түрегеп тұрып немесе жатып тамақ ішпе.
• Саусағыңды кеземе.
• Аяғыңды тұсама, қолыңды байлама.
• Көп ішінде қатты сөйлеме, қатты күлме.
• Желге қарсы түкірме, желге қарсы дәрет сындырма.
• Үлкеннен бұрын сөйлеме.
• Үлкеннен бұрын тамақ жеме.
• Үлкеннен бұрын отырма, жатпа.
• Үлкеннің бетінен алма.
• Шақырмаған жерге барма.
• Рұқсатсыз үйге кірме.
• Жұрт көзінше кекірме, қасынба.
• Жұрт алдында құлағыңды қасыма, мұрныңды шұқыма.
• Жерді сабама, жерді тепкілеме.
• Баланы шошытпа.
• Атқа теріс отырма.
• Қайықты тербелтпе.
• Әдепсіз сөзді айтпа, өтірік айтпа.
• Мақтаншақ болма, тәкәппар болма.
• Әйелге күш көрсетпе.
• Малды боқтама.
• Асты қорлама.
• Жәндікті жәбірлеме.
• Уһілеме.
• Маңдайыңды, басыңды ұрма.
• Отты, ошақты аттама.
• Дастарханды, ыдысты, тамақты аттама.
• Жаман әдетті үйренбе.
• Жаманат шақырма.
• Жаман ырым жасама.
• Етбетіңнен жатпа.
• Ерсі қимыл жасама.
• Шашыңды, тырнағыңды өсірме.
• Кісі төсегіне отырма.
• Теріс қарап отырма, жүреңнен отырма.
• Сол қолмен тамақ ішпе.
• Шалбарды басыңа жастама.
• Қолыңды артыңа ұстама.
• Түнде мал санама.
• Түнде күл шығарма.
• Таңертеңгі асты тастама.
• Көзіңді жыпылықтатпа.
• Қолыңды кеудеңе қойма.
• Ерніңді шығарма.
• Орындықта аяғыңды айқастырып отырма.
• Бала бетіне үрлеме.
• Тырнағыңды тістеме.

С.Кенжеахметұлы