Ас тұзын шектен тыс тұтыну қандай аурулар тудырады?

Ас тұзы – қымбат емес және ең көп таралған дәм күшейткіш. Оны кондитерлік өнімдерден бастап барлық дерлік тағамдарға қосу әдетке айналған. Адам ағзасына аз мөлшерде тұз қажет, өйткені бұл элемент бұлшықеттердің жиырылуына, гормондардың түзілуіне және т.б үшін қажет. Адам ағзасына тұздың не үшін қажет екенін және қандай мөлшерде екенін анықтайық. Сонымен қатар оның артық болуына байланысты денсаулыққа қандай зиян келетінін екенін білейік.

Неліктен тағамға тұз қосылады?

Тағам пісіруге қолданылатын тұз натрий хлориді (NaCl) – 40 пайыз хлор және 60 пайыз натрийден тұрады. Бұл компонент тағамдардың дәмдік қасиеттерін жақсарту үшін ғана емес, сонымен қатар сақтау мерзімін ұзарту үшін де қолданылады. Ежелден бері адамдар етке тұз себеді, өйткені бактериялар тұзды ортада өмір сүре алмайды.

Тұз әртүрлі тәсілдермен өндіріледі

Шығарылу әдісі бойынша тұздың төрт түрі бар:

• тұз шахталарында өндірілетін тас;

• арнайы бассейндерде (теңіз тұзы) тұндырылған тұз;

• су қоймаларының түбінде пайда болатын тұз;

• буландыру арқылы алынатын тұз.

Ең көп тараған түрі – буландыру арқылы алынатын тұз. Сонымен бірге ол ең пайдасыз болып саналады. Себебі, пайдалы дәрумендер булану процесінде ұшып кетеді. Тұзды пайдалы ету үшін оған аздап йод қосады, мұндай тұзды "йодталған тұз" деп атайды. Бұл химиялық элемент адам ағзасы үшін өте маңызды, өйткені йодтың жетіспеушілігінен қалқанша безі нашар жұмыс істей бастайды.

Ағзаға тұз не үшін қажет?

Ас тұзының ең маңызды компоненті – натрий. Ол ағзадағы сұйықтықтың сақталуында, бұлшықеттердің жиырылуында, гормондардың бөлінуінде және эритроциттердің түзілуінде маңызды рөл атқарады. Бұған қоса, ас тұзы асқазанда тұз қышқылын түзеді, онсыз ас қорыту жолдары дұрыс жұмыс істемейді. Егер тұз болмаса, денеміздегі тіндердегі сұйықтық тез бітіп қалады. Бұл бұлшықеттердің тартылуына әкеледі. Сондай-ақ, Mayo Clinic мәліметі бойынша, тағамдағы тұздың жетіспеушілігі төмен қан қысымын тудыруы мүмкін. Салдарынан бас айналу, дұрыс көрмеу және басқа да жағымсыз белгілер пайда болады.

Ас тұзы ағзаға қажет, бірақ өте аз мөлшерде ғана пайдалану керек.

Адамның күнделікті тұзды тұтынуы

Егер сіз кез келген диетологпен кеңессеңіз, ол сізге тұзды тұтынуды мүмкіндігінше шектеуге кеңес береді. Ересек адам үшін тұздың күнделікті нормасы 5 грамм, бұл шамамен бір шай қасыққа тең деп саналады. Алайда, шын мәнінде, адамдар кейде тіпті білмей, күніне 100 грамм тұз тұтынады. Өйткені бұл компонент біз дүкендерден сатып алатын өнімдерде көп мөлшерде кездеседі.

Тұздың денсаулыққа зияны

Тәулігіне 5 грамнан астам тұзды тұтынатын болсаңыз, денсаулыққа байланысты проблемалар туындайды. Ең алдымен, натрийдің артық болуы қан мөлшерінің ұлғаюына әкеледі. Ағзадағы натрийді сұйылту үшін дене суды сақтай бастайды. Бұл қысымның жоғарылауымен және бас ауруын ғана емес, сонымен қатар инсульт қаупінің жоғарылауын тудырады. Натрийдің көп мөлшері денеден кальцийді шығарады, бұл сүйектер мен тістердің беріктігін жоғалтуға әкеледі.

Артық тұз адам ағзасын бұзады

Жақында ғалымдар 100 000 адамның өмір салты мен денсаулық жағдайын зерттеп, тұзды шамадан тыс тұтыну өмір сүру ұзақтығын қысқартатынын анықтады. Британдық Биобанктен алынған деректер тағамға жиі тұз қосатын адамдардың 75 жасқа дейін өлу ықтималдығы 28 пайыз жоғары екенін көрсетті. Тамағына сирек тұзд қосатын адамдарда бұл қауіп байқалмайды.

Аз тұз адамды өзіне тәуелді етеді

Ғалымдар тұзды қант, тіпті никотин сияқты тәуелді етеді деп есептейді. Адамда тағамға тұз қосу әдеті пайда болған кезде, уақыт өте келе тұздың қалыпты концентрациясы бар қарапайым тағам оған дәмсіз болып көріне бастайды. Осының бәріне байланысты тұзды тағамнан бас тарту өте қиын болады.

Адамдар тұзды тұтынуды шектеуі керек, бірақ бұл өте қиын

Тұзды аз тұтынуды бастау үшін алдымен оны әртүрлі дәмдеуіштермен ауыстыру ұсынылады. Сонымен қатар, сатып алынған өнімдердің құрамын мұқият тексеріп, тұзы көп тағамды жеуді шектеу керек.