ДДҰ сарапшылары планетаның әрбір үшінші тұрғыны темір тапшылығы анемиясынан зардап шегеді деп есептейді. Айнаға қарап, бұл минералдың жетіспеушілігіне қалай күдіктенуге болады? Темір тапшылығы сырт келбетке қалай әсер ететінін зертханалық диагностика дәрігері Ольга Малиновская айтып берді.
Темір көптеген процеске қатысатын микроэлемент. Ол гемоглобиннің бөлігі, оның негізгі қызметі оттегін тасымалдау, оны барлық ағзалар мен тіндерге жеткізу. Темір тапшылығы оттегімен қамтамасыз етудің бұзылуына әкеледі, бұл жалпы денсаулыққа теріс әсер етеді.
Күн сайын бізге темірдің шамалы концентрациясы қажет - шамамен 10-18 мг, оның жетіспеушілігі біздің денемізге қымбатқа түсуі мүмкін. Темір әйелдерге еркектерге қарағанда көбірек қажет, ал жүктілік кезінде бұл қажеттілік одан сайын артады. Біздің көңіл күйіміз бен сыртқы келбетіміз темірге байланысты: ол дәнекер тінінің маңызды құрамдас бөлігі саналатын бақыт пен қуаныш гормоны ретінде белгілі серотониннің синтезі үшін маңызды.
"Темір тапшылығы анемиясы өте жиі кездеседі, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылары планетаның әрбір үшінші тұрғыны одан зардап шегетінін есептеді. Темір тапшылығы әртүрлі салдарды тудырады: тиімділіктің төмендеуі, когнитивтік функциялардың бұзылуы, иммунитеттің төмендеуі, шаршау", - дейді Ольга Малиновская.
Темір тапшылығы анемиясы барлық жастағы адамдарға, соның ішінде балаларға әсер етеді. Ең осал созылмалы аурулардан зардап шегетіндер, сондай-ақ жүкті әйелдер - бала көтеру кезінде темірге деген қажеттілік артады. Тағы бір тәуекел тобы - вегетариандық диетаны ұстанатын адамдар. Олардың рационында осы микроэлементтің маңызды көзі – еттен алынатын өнімдер жоқ.
Темір жетіспеушілігінен қалай күдіктенуге болады?
Темір тапшылығының белгілері:
• адамдар тез шаршайды;
• жиі тәбет жоғалтудан зардап шегеді;
• бас ауруы.
Сонымен қатар, темір тапшылығынан сырт келбет өзгереді:
• тырнақтар сынуы;
• шаш белсенді түрде түседі;
• тері құрғақ болады;
• ауыз айналасында жазылуы қиын жаралар пайда болады.
Адамдар бұл белгілерді әрдайым темір тапшылығымен байланыстыра бермейді, сондықтан шара қолдануға асықпайды.
Олқылықты қалай толтыруға болады?
Адам ағзасы бұл микроэлементті өздігінен синтездей алмайды, яғни біз барлық қажетті темірді тағамнан алуымыз керек.
Ет, балық, теңіз өнімдерін жеу керек. Олар жақсы сіңетін темірге бай. Ал өсімдік тағамдарында негізінен темір басым болғанымен сіңімділігі нашар.
Егер өсімдік тағамдары туралы айтатын болсақ, онда диета мыналарды қамтуы керек:
• салат жапырағы;
• алма;
• бұршақ дақылдары;
• брокколи;
• киноа;
• қарақұмық.
"Темір тапшылығы анемиясының жиі кездесетін белгілерінің бірі - жеуге болмайтын нәрсені жеуге деген ұмтылыс. Адамдар борды немесе мұзды кеміріп, балшық жей бастайды, осылайша микроэлементтің жетіспеушілігін бейсаналық түрде толтыруға тырысады. Бұл ерекше тілекті елемеуге болмайды", - дейді Ольга Малиновская.
Егер сіз темір тапшылығы анемиясына күдіктенсеңіз, дәрігермен кеңесу керек. Бұл денсаулықтың нашарлығы шынымен темір тапшылығымен және метаболизммен байланысты екенін түсінуге көмектеседі. Қажет болса, сынақтардың нәтижелерін алғаннан кейін темір препараттарын тағайындауға болады. Препараттың нақты дозасы мен формасын маман таңдайды.