Қазақ тарихындағы жылқы жылдарының шежіресі

Жылқыны әлемде тұңғыш болып қолға үйреткен халқымыз үшін Қамбар ата тұқымынан асқан қасиетті мал жоқ. Арғымақ мінезді қазақтың жылқы жылын айрықша қастерлейтіні сондықтан. Бұл жылы не болса да оған қанағатпен, тәубе-сабырмен қараған. Қазақ тарихында жылқы жылы жаугершілік кезеңнің жетістіктерімен, экономикалық реформалармен, мәдениет саласының табыстарымен есте қалыпты. Назарларыңызға тұлпар таңбалы жылы болған оқиғалардың шежіресін ұсынамыз.

1570

Қазақ хандығы жоңғарлардың бір бөлігін өзіне бағынышты етті

1582

Қазақ еліне Тәуекел Шығайұлы хан болды

1594

Қазақ хандығының ең алғашқы ресми делегациясы Мәскеуге достық келісім жасауға барды

1702

Қазақтар Ертіс бойында жоңғарларға соққы берді

1714

Қазақ әскері жоңғарлардан ауыр жеңіліске ұшырады

Орыс патшасы Петр І Ертіс бойына әскери бекіністер тұрғызуды қолға алды

1726

Үш жүздің ханы мен би-сұлтандары Ордабасыда бас қосып, жауға қарсы әскери күш біріктіріп, стратегиялық шабуыл ұйымдастырды

1738

Орынборда қазақ сұлтандарының съезі өтті

Орта жүз ханы Сәмеке Тәукеұлы қайтыс болды

Әбілқайыр хан Ресей империясына қосылу жөнінде екінші рет ант берді

1750

Абылай бастаған қазақ жасақтары қалмақтарға соққы берді

1762

Абылай хан қазақ мүддесі үшін баласын Қытайға аманат етіп қалдыруға мәжбүр болды

1774

Емельян Пугачевтің ықпалымен Кіші жүз бен Орта жүзде жаппай толқулар болып, патша бекіністеріне шабуыл жасалды

1786

Нұралы Әбілқайырұлы тақты тастап, Орынборға қашып кетті, кейін Ресей патшайымы Екатерина ІІ оны биліктен біржола аластатты

Патша өкіметі қазақтардың Еділ-Жайық бойына қоныстануына рұқсат берді

1810

Қазақ жасақтары қарақалпақтарға шабуыл жасады

1822

Қазақ жерінде хандық билікті жоюды көздейтін «Сібір қырғыздары туралы жарғы» қабылданды

1846

Ішкі Орданы басқару жөніндегі уақытша кеңес құрылды

Жыр алыбы Жамбыл Жабайұлы дүниеге келіп, батыр, ақын Махамбет Өтемісұлы қаза тапты

1858

Қазақтар Әулиеатада Қоқан езгісіне қарсы бас көтерді

Шоқан Уәлиханов ғылымда тұңғыш болып Қашғарияға сапар шекті

1870

Ресейдің отаршылдық саясатына қарсы Маңғыстау көтерілісі болды

Бұратана халықтарға білім беру шаралары туралы заң қабылданып, елімізде миссионерлік ағарту жұмысы басталды

Түркі халықтары тіліндегі тұңғыш мерзімді басылым – Түркістан уәлаятының газеті жарық көрді

1894

Қазақ жерінде тұңғыш теміржол салынды

1906

Санкт‑Петербург пен Нижний Новгородта өткен Мұсылмандардың бүкілресейлік съезіне бір топ қазақ зиялысы қатысты

І Мемлекеттік Думаға Алпысбай Қалменов, Ахмет Бірімжанов пен Әлихан Бөкейханов сияқты зиялылар мүше болды

Семейде жұмысшылар ереуілі болды

1918

Қазақ елі азаматтық соғысты бастан кешіп жатты

Мұхтар Әуезов Семейде Жүсіпбек Аймауытовпен бірге «Абай» журналын шығарды

Орынбор, Петропавл және қазақ елінің басқа да қалаларын ақ гвардияшылар басып алды

Халел Досмұхамедов пен Жаһанша Досмұхамедов Мәскеуде В.И.Ленинмен, И.В.Сталинмен кездесті

«Қазақ» және «Бірлік туы» газеттері жабылды

Омбыда өткен қазақ жастарының тұңғыш құрылтайында жастар ұйымдары «Жас азамат» қозғалысына бірікті

Жымпитыда Алашорданың батыс бөлімшесі – Ойыл уәлаятының уақытша үкіметі құрылды

Омбыда Алаш партиясының бас кеңесі қазақ азаматтарын Алашорда үкіметін қолдауға шақырып, үндеу жолдады

Түркістан автономиялық кеңестік социалистік республикасы құрылды

Павлодар, Ырғыз, Торғай, Орал мен Жетісуда Кеңес өкіметі орнады

1930

Жаппай ұжымдастыру аудандарындағы шаруашылықтар «бай-кулактар мүлкі» деген желеумен жойылды

Ашаршылық болып, 300 мыңнан астам адам қырылды

Кең ауқымды индустрияландыру, жалпыға бірдей білім беру, мәдени-ағарту, ғылыми-зерттеу үрдістері қолға алынды

Қазақ зиялыларын саяси көзқарасы үшін «халық жауы» ретінде тұтқындау жүргізілді

Түрксіб теміржолы мен тұңғыш әуе жолы ашылды

1942

Халқымыз Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарын бастан кешті, Қазақстан Сталинград майданының ең жақын тылы болды

Қазақстанда латын қарпі орнына кириллица енгізілді

Қазақтың тұңғыш эпопеясы – М.Әуезовтің «Абай» романы жарыққа шықты

Жезқазған кен орындарын зерттегені үшін Қаныш Сәтбаевқа Сталиндік сыйлық берілді

1954

«Хрущев жылымығы» кезінде тарихшы Ермұхан Бекмаханов ақталып шықты

Тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны басталып, елімізге одақтас республикалардан еңбекшілер легі қоныс аударды, ондаған өнеркәсіп нысаны пайда болды

Степлаг абақтысында мыңдаған саяси тұтқын Кеңгір көтерілісі аталған бүлікті ұйымдастырды

Елімізде қазақ мектептерінің саны қысқартыла бастады

Жезқазған қаласы тұрғызылды

1966

Кәсіпорындардың шаруашылық дербестігін кеңейтуді көздеген экономикалық реформа басталып, кейін сәтсіздікке ұшырады

1978

Еліміздің кеңестік дәуірдегі соңғы Конституциясы қабылданды

КСРО-ның үздік әртістерінің алғашқы үштігіне қазақ эстрадасының жарқын жұлдызы Роза Рымбаева енді

1990

Қазақстан Компартиясы Орталық комитетінің Бірінші хатшысы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақ КСР-інің Президенті болып сайланды

Қазақ КСР-і Мемлекеттік егемендігі туралы декларация қабылданды

Ел экономикасын нарықтық қатынастарға негіздейтін заңдар қабылданып, шет елдермен экономикалық шарттар жасалды

Алматыда «Азия дауысы» халықаралық музыкалық фестивалі жұмысын бастады

2002

Қазақстан футбол федерациясы Еуропалық футбол қауымдастықтарының одағына (UEFA) мүше болды

Алматыда Еуразиялық медиафорум дүниеге келді

Қазақстан мен Ресей басшылары Каспийдің солтүстік бөлігінде шекараны айқындау және теңіз түбіндегі көмірсутегі шикізатын пайдалану туралы тарихи құжаттарға қол қойды

Қазақстан Юрмалада өтетін жас орындаушылардың «Новая волна» халықаралық байқауына тұңғыш рет қатысты

ЮНЕСКО-ның қаулысымен Тараз қаласының 2000 жылдығы тойланды

Түркістанда дүниежүзі қазақтарының екінші құрылтайы өтті

Астанада қаланың басты нышаны – «Бәйтерек» монументі пайда болды

Астанаға БҰҰ-ның сол кездегі бас хатшысы Кофи Аннан жұмыс сапарымен келді

Үндістан астанасындағы орталық көшелердің біріне ұлы Абайдың есімі берілді

Жылнаманы түзген Болатбек Мұхтаров