Жүрек-қан тамырлары дертін алдын алудың 7 амалы

Әлемде жыл сайын жүрек-қан тамырлары дертінен көз жұматын жандардың саны артып келеді. Медицина мамандары мұндай дерт көрсеткішінің өсуіне бір ғана фактор әсер етпейтінін айтады. Себебі біріміз мұндай сырқаттың алғашқы белгілеріне мән бермесек, біріміз дәрігерлік тексеруді күнделікті күйбең тірлікпен кейінге шегеріп жүре тұрамыз. Әйтсе де жүрек-қан тамырлары дертінің алдын алудың жолдары мен амалдары барын ескере жүргеніміз абзал-ақ.

Жүрек қан тамырлары ауруы дегеніміз не?

Бұл бір ғана дерттің атауы емес, жалпы атауы. Жүрек қан тамырлары ауруының түрлері көп. Төмендегідей тізіп шығуға болады:

– Жүректің ишемикалық ауруы – жүрек бұлшық етін қанмен қамтамасыз етіп отыратын қан тасымалдаушы тамырлардың зақымдалуы;

– Бас қан тамырларының ауруы – миға қан тасымалдайтын тамырдың зақымдалуы;

– Перифериялық артерия ауруы – аяқ пен қолға қан тасымалдайтын қан тасымалдаушы тамырлардың ауруы;

– Ревмокардит – стрептокок бактерияларының ревматикалық шабуылының нәтижесінде жүрек бұлшық еті мен жүрек клапанының зақымдалуы;

– Туа біткен жүрек ақауы – баланың дүниеге келген шағынан жүрегінің деформациялануы;

– Терең тамырлардың тромбозы және өкпе эмболиясы – жүрек пен өкпеге жететін қанды тасымалдайтын аяқ қан тамырларында қанның ұйып қалуы;

Инфаркт пен инсульт, әдетте, жүрек пен миға баратын тамырлар бітеліп қалған кезде мазалайды.

Адам баласы екі нәрсенің қадірін білмейді: бірі – денсаулық, бірі – уақыт. Ал екеуінің де қадірін білген – бақыт. Олай болса жүрек-қан тамырлары дерті тақырыбындағы сөзімізді жалғап, алдын алудың жолдарын айта отырайық.

1. Қимыл-қозғалыс

Адам әр сәтте қимыл-қозғалыста болу керек. Жаттығу жасап, серуенге шығу  - жүрекке пайдалы. Қан қысымы мен холестерин мөлшері қалыпты болады. Сондықтан да саламатты өмір салтын сақтану – маңызды.

Аптасына 150 минут аэробикалық, 60 минут көш жұмсайтын жаттығулар жасау – денсаулыққа аса пайдалы. Мәселен 150 минутты бірнеше күнге бөліп жаттығуға болады. Мұндай уақыт белсенді қимыл-қозғалыста болу үшін арнайы жаттығу жасау міндетті емес. Жүгіру, суда жүзу, велосипед тебу, баскетбол, футбол, теннис немесе волейбол ойнау да жеткілікті. Тіпті бау-бақша жұмысын жасау да белсенді қозғалыс болып саналады. Ал аптасына тым құрығанда 60 минут уақытты кір тасын немесе штанга көтеру, турниктегі жаттығуларға арнауға болады.

2. Қан қысымыңызды тексертіп тұрыңыз

Қан қысымының көтерілуі немесе төмендеу денсаулыққа аса қауіпті. Оның соңғы инсультке әкеліп соғуы мүмкін. Сондықтан қан қысымын тексертіп тұру – аса маңызды.

Медицинада адамның тұрақты қан қысымы 120/80 болуы керек. Қан қысымы бір күн ішінде өзгеріп отырады. Өзгеруіне тұтынатын тағамдарымыз бен алкоголь, сондай-ақ күйзеліс әсер етеді. Сондықтан қан қысымыңыз қандай екенін білу үшін бір күнде бірнеше рет өлшеткеніңіз дұрыс.

Қан қысымы семіздікке шалдыққан, ауыр дертпен сырқаттанатын, сондай-ақ жасы егде адамдарда жоғары болады. Одан өзге ішімдік көп ішетін адамдарда да жоғары болады.

Қан қысымын төмендету үшін не істеу керек?

- Салмақ тастау керек. Артық салмақ болса жүректің ағзаға қан айналымы қиындайды.

- Ішімдікті қою керек.

- Тұз мөлшерін азайту керек. Бір күндегі тұз мөлшері 5 граммнан аспауы тиіс.

3. Холестерин мөлшерін тексертіп тұрыңыз

Қан құрамындағы холестериннің жоғары болуы - инфаркт пен инсультке шалдықтыруы мүмкін. Дұрыс тамақтанудың көмегімен қандағы холестерин деңгейін қадағалап отыру қажет.

Холестерин мөлшерін 4-6 жылда бір рет дәрігерге тексертіп тұрыңыз. Себебі липопротеиндердің жоғары немесе төмен болуы, триглицеридтер мөлшерін білу денсаулық үшін маңызды.

4. Қандағы қант мөлшерін өлшетіп тұрыңыз

Егер сіздің қаныңызда қант мөлшері жоғары болса, міндетті түрде дәрігерден ақыл-кеңес алыңыз. Қандай жағдайда қандағы қант мөлшері жоғарылайтынын да біле жүріңіз. Ұйқы қанбағанда, артық салмақ қосқанда, ішімдік ішкенде, тұмауға қарсы дәрілер ішкенде, созылмалы күйзеліс, ағзадағы гормоналды өзгерістер мен антидепрессанттар ішкенде қан мөлшері жоғары болады.Сондықтан қандағы қант мөлшерін тексертер алдында 8 сағат тамақтанбау керек.

5. Дұрыс тамақтаныңыз

Бүкіл тағамдарды жүрекке пайдалы, зиянды және әсері жоқ ретінде бөліп алыңыз. 

Қандай тағамдарды жиі жеу керек?

- Өсімдік тағамдарынан: жаңғақ, тұқым, бұршақ және астық тұқымдастар

- Жеміс-жидектер мен көкөністер

- Балық

- Сүт тағамдары

- Зәйтүн майы, т.б.

Жүрекке пайдалы жеміс-жидектер

Қандай тағамдарды тұтынбау керек?

- Қант мөлшері көп  (газдалған сусындар, конфет, т.б.)

- Ет тағамдары

- Тез дайындалатын тағамдар

- Мұздатылған тағамдар

6. Артық салмақ қосудан сақтаныңыз

Семіздік – жүрек дертіне шалдықтыратын бір жол. Әсіресе ішкі ағзаларда май басуы – қиын. Адам семіз болып көрінбесе де, оның ағзасында май көп болуы мүмкін. Яғни денедегі май мөлшерін бой мен салмаққа қарай тексертіп, біле жүріңіз.

7. Темекі шегуді тоқтатыңыз

Темекі адам ағзасына аса зиян. Оның ішінде, әсіресе жүрекке. Себебі темекі түтіні қан тамырларды зақымдайды. Темекі шегетін адамдардың жүрек тоқтап қалу мен инсульт алу қаупі жоғары. Электронды темекілер де жүрек-қан тамырлары ауруларына шалдықтырады.