Темекі шегу физикалық дайындыққа қалай әсер етеді? Бұл сұраққа кардиолог, терапевт Дмитрий Долгушев жауап берді.
Ең алдымен, темекі шегу жүрек-қан тамырлары, онкологиялық патологиялар мен тыныс алу жүйесінің ауруларының даму қаупін айтарлықтай арттыратынын айту керек.
"Сондай-ақ, бұл тәуелділік адамның физикалық формасы мен спорттық көрсеткіштеріне әсер етеді. Демек, темекі тартпайтындармен салыстырғанда шылым шегетіндердің төзімділігі төмен, физикалық көрсеткіштері нашар және жарақат алу қаупі де артады", - дейді дәрігер.
Мысалы, жүгіру саласындағы темекі шегетін және шекпейтін адамның өнімділігін салыстыратын болсақ, кейінгісінің нәтижесі жақсы болады.
Зерттеулер көрсеткендей, темекі шегудің салдарынан спортшылар:
• жаттығудан аз пайда алады;
• бұлшықет күші мен икемділігі азаяды,
• темекі шекпейтіндерге қарағанда үш есе жиі ентігуден зардап шегеді,
• оларға спорт жарақатынан кейін қалпына келу үшін көбірек уақыт қажет.
Сонымен қатар, бұл әдет омыртқа жарақаттарының - компрессиялық сынықтар, жамбас және т.б. дамуына ықпал ететін остеопороздың даму қаупін арттырады.
Темекі шегу және спорттық көрсеткіштер
Дұрыс жұмыс істеу үшін жүрек пен өкпені қан жасушалары жеткізетін оттегімен үнемі қамтамасыз ету керек. Темекі түтінін жұтқанда көміртегі тотығы (темекіде кездесетін көптеген заттардың бірі) қан жасушаларымен байланысады және бұлшық еттерге, тіндерге және жалпы ағзаға оттегінің толық жеткізілуіне жол бермейді (жаттығу кезінде жүрек, өкпе және бұлшықеттер оны ең қажет етеді).
"Темекі шегудің салдарынан өкпеге ауаның өту жылдамдығы бірте-бірте, төмендейді. Осыған байланысты өкпе қатты зардап шегеді. Бұл қандағы оттегінің азаюына әкеледі, ентігу пайда болады, тіпті күнделікті жұмыстарды орындау, мысалы, баспалдақпен көтерілу қиындай түседі", - деп түсіндіреді Дмитрий Долгушев.
Сондай-ақ, оттегінің азаюына байланысты темекі шегетіндердің демалу кезіндегі жүрек соғу жиілігі темекі тартпайтындарға қарағанда жоғары: ағза мен тіндерге оттегін жеткілікті түрде жеткізу үшін жүрек көп жұмыс істеуі керек.
Темекі шегушілер қандай спортпен айналыса алады?
Жоғарыда көрсетілген жағымсыз әсерлерден құтылу үшін, ең алдымен, темекі шегуді тоқтату керек. Осыдан кейін тыныс алу және басқа да көрсеткіштер біртіндеп қалыпқа келеді.
"Жаттығу кезінде жүрек соғу жиілігі жоғары шекке жеткенде, темекі шегетіндерде бұл қауіпті. Мұндай жүктемелер кенеттен өлімге әкелуі мүмкін. Жаттығу кезіндегі денсаулыққа қауіп төндіретін жағдайлар әдетте жүрек-қан тамырлары ауруларымен (жүректің ишемиялық ауруы, жүрек ырғағының бұзылуы) байланысты, бұл барлық темекі шегетіндерге қауіпті дегенді білдіреді",- деп түсіндіреді дәрігер.
Темекі шегетіндер жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупі жоғары адамдар болғандықтан, қалыпты жаттығуларға жарамды, сонымен қатар, тұрақты жаттығулар темекі шегуді оңай тастауға, яғни темекіні тастағаннан кейін одан бас тарту синдромына төтеп беруге көмектеседі.
Ондай спортқа мыналар жатады:
• Жүзу. Бұл өкпенің көлемін ұлғайтуға, олардың серпімділігін, төзімділігін арттыруға, қысымды қалыпқа келтіруге және қан айналымын жақсартуға көмектеседі.
• Йога. тыныс алу жаттығулары тыныс алу жүйесін нығайтуға, психикалық тепе-теңдікті қалпына келтіруге, уайымды азайтуға көмектеседі.
• Күнделікті 30 минуттық аэробты жаттығулар жүрек-тамыр жүйесін нығайтады, қан қысымын қалыпқа келтіреді. Оларға велоспорт, би, серуендеу, жүгіру жатады.
Бірақ есте сақтау маңызды – бұл физикалық белсенділік дене үшін сөзсіз пайдалы екеніне қарамастан, ол темекі шегуден келетін зиянды бейтараптай алмайды.
"Жүйелі түрде спортпен шұғылдануды бастамас бұрын, жүрек-қан тамырлары қаупін бағалау үшін кардиологпен кеңесу керек. Сондай-ақ бүгінде арнайы зерттеулер бар, олар максималды рұқсат етілген физикалық белсенділікті анықтауға, сондай-ақ спорттық жаттығуларға қарсы көрсеткіштерді анықтауға және жоғары нәтижелерге қол жеткізуге көмектеседі", - дейді дәрігер.
Солардың бірі – эргоспирометрия. Зерттеу физикалық белсенділік кезінде тыныс алу және жүрек-қан тамырлары параметрлерін бағалаудан тұрады. Дені сау адамдар үшін сынақ жүктеменің қандай деңгейі тиімді болатынын анықтауға көмектеседі, ал жүрек-қан тамырлары аурулары бар науқастар үшін - қандай жүктеме қолайлы және ең пайдалы болатынын анықтайды.