Аристотель философиясы

Ежелгі Греция философиясының биік шыңдарының бірі ұлы ғұлама Аристотель(б.з.д384-322)болды.Ол философияның өз алдына ғылым ретінде қалыптасуның негізін қалап,өз еңбектерінде басқа ғылымдардың мәселелерін философия тұрғысынан қараған алғашқы философ.Ол франция жағалауындағы Стагир қаласында туған 17-жасында Платоннан дәріс алған Аристотель сол кездегі ғылымдардың барлық саласына ат салысып көп еңбектер жазды.Олар «категориялар», «аналитика», «физика», «реторика»т.б Арестотель білімінің тарау аумағын қарастыра келіп екі түрлі философия бар екенін айтты. «Екінші философия» физиканың пәні материямен үздіксіз қозғалыста және өзгерісте болатын сезімдік заттар болса,бірінші философия метафизиканың қарастыратын мәселелері табиғи құбылыстардан тыс жатқан, өзгермейтін мәнділік.Бірінші философия бір жақты қараса,дүниенің алғашқы бастамасы құдайға байланысты мәселелерді қарастыратын болғандықтан теология деп аталуы керек сияқты.Бірақ құдайдың өзі алғашқы бастамалардығ бірі болғандықтан және философия мәнділіктерді алғашқы бастамаларын ғана қарастырмай ,оның себептерін де зерттегендіктен,ол теологиядан әлде қайда ауқымдырақ және тереңірек.Өзінің ілімін Аристотель мәнділік болмыс деп қарастырудан бастайды да,оны сол болмыстың өзіне тән категориялары арқылы түсіндіруге тырысада.Осы тұрғыдан мән категориясы мәнділікті түсінудің кілті.Ол өзіне дейінгі ойшылдарға ұқсап мәнді материялдық зат (ат,жер,су,ауа,атом) ретінде де,идея ретінде де қарастырмайды,оны өзіне тән әр түрлі көріністеріне байланысты тануға болады дейді.Мәннің көріністері: 1.түб-негіз,субстрат; 2.болмыстың мәні; 3.болмыстың мәнімен түпнегізден тұратындар; 4.жалпыға бірдей әмбебап жалпылық; 5.жалпылық және; 6.ерекшелік;