Популяцияның негізгі қасиеттері
Популяцияның негізгі қасиеттері
Әpбip түрдің көбінің жоғарғы ж\е төменгі шегіболады. Одан әpi түр көбейе алмайды. Сондықтан кез келген популяция өзінің сан мөлшерін оңтайлы (оптимальды) жагдайда ұстап туруға тырысады. Организмдердің табиғаттағы санының ауытқуының тәуліктік жене маусымдық кезеңдерін байқауға болады. Мысалы, ұсақ сүткоректілер, кемірупплер, кейбір құстар мен жәнддктердің өсу, көбею бейімі өте жоғары. Кемірушілер 6ip маусым iшінде 300—500 есе, ал кейбір жәндіктер 1300—1500 есе көбейеді. Мұндай құбылыстар, әcipece шегірткелерде, жұқпалы аурулардың қоздырғыштарында, вирустар мен бактериялар тіршілігінде жиі кездесіп, ауыл шаруашылығына немесе адам өміріне үлкен қауіп төндіреді,. Популяциялардың табиғаттағы санының тұрақты қайталанбайтын, сирек кайталанатын, ырғақты қайталанатын, тұрақты кайталанатын жагдайларын кездестіруге болады. Тұрақты кайталанбайтын мысал . АҚШ-та 1900 жылдан бастап жыл сайын 2000 т шабақ ауланған. Одан соц оны аулау б1рнеше жыл катарынан б1рден 98%-га кемш кеткен. Ал 1944 жылдан бастап жылына 2500 т шабақ аулана бастаған.
Популяциялардыц өсімталдығы, шығыны және таралуы мен орын ауыстыруы олардың табиғаттағы сан мөлшерінің ауыт-қуына теуелдд болып келед!.
Организмдердің көбею мүмкіндігі ете жоғары болса организімнің биологиялық күшіi дейд1.
Организмдердің табиғаттағы сан мөлшері олардың шығынына да байланысты болады. Популяция шыгыны (өлім-жітімі) дегешміз — белгілі бip уақыт аралығында тіршілгін жойған даралардың саны... Популяцияның күрт азаюы кейде абиотикалық факторларға да байланысты. Мысалы, соңгы жылдары Қазакстанда ондатрдың азайып кету факторы тіркелді. Оның басты ce6e6i — тіршілік ортасының бұзылуы мен ластануы болып отыр. Түрлердің жойылып кетуіне соңғы кездері абиотикалық факторлармен қатар антропогендік жағдайлар да тікелей немесе жанама әсерін тигізуде. Мысалы, 1960—1965 жылдары Казакстанда тың және тыңайған жерлері игеру кезінде — дала дуадағы, безгелдек, байбақ, зорман; батыс аймақтардан — құндыз, сусар; Бетпакдалан — құлан, түзат, қабыландардың біржола жойылып кетуш айтуга болады. Казакстандағы түз тағысы атанған ақ.бекендерің XX гасырдыц басында жойылып кете жаздап, ғасырдыц сонында қайтадан қалпына келуін айтуға болады.
