Өндіріс және тұтыну қалдықтары
Өндіріс және тұтыну қалдықтары
Табиғаттағы адамның іс-әрекеттері
Қазіргі заманда жер шарындағы халық санының артуы заңды құбылыс. Ғылыми-техникалык, прогрестін дамуы адамзат қауымының тез көбеюіне қолайлы жағдайлар туғызуда.
Әлемдік экологиялык проблемалар
Уытты заттармен ластану
Радиоактивті заттармен ластану
Жылу эффектісі
Озон кабатының жүқаруы
Қышқыл жауындар
Фотохимиялык у түтін
Топырактың тозуы
Қокыс, калдыктар
Орманның кесІлуі
Шөлге айналу
Мұхиттардың ластануы
Биосфера қүрылымының
Климаттың өзгеруі
өзгеруі
Адам экологиясы
Биокөптүрліліктіц азаюы
Қоршаған ортага қауіпті заттарға: уытты заттар, ауыр металдар, нитраттар, нитриттер, пестицидтер, т.б. жатады. Бұл заттар Шыгыс Қазакстан аймағында (Өскемен, Риддер, Зырян) шекті рауалы мөлшерден асып кетуде.
Кең таралған химиялык заттардың ішінде канцерогендердің өте қауіптісі — бензапирен. Бұл заттармен ластану, әсіресе Алматы, Атырау, Теміртау, Жезказған, Тараз,Шымкент, Қаратау қалаларында байқалып отыр. Бұл заттар адам организміне ауаның кұрамы, су ж\е азық-түлік арқылы түседі.
Мұндай улы заттар көбіне тыныс мүшелерінің — өкпе мен колқаның кызметін бұзады. Егер біз өкпе арқылы тәулігіне 2000 л ауа өткізсек, онда ауаның құрамындағы зиянды газдарды қоса кабылдайтынымыз белгілі. Сондыктан болар Арал, Атырау, Орталык Қазақстан, ОңтүстІк Қазакстан, Шығыс Казакстан аймактарында түрғындардың өкпе-тыныс жолдарыньщ кабынуы, өкпе ісіктері, ентікпе ауруларына шалдықкандары басым.
. Әсіресе минералды тынайтқыштар мен зиянкестерге қарсы қолданылатын пестицидтер жеміс-жидек арқылы адам организміне нитрат түрінде түседі. Мерзімінен ерте піскен көкеністерде (карбыз, кауын, картоп, пияз, сөбіз, орамжапырак, т.б.) нитраттар көп болады. Мысалы, мамыр айларында піскен көкөністерде кейде зиянды заттардың шекті рауалы мөлшері 2—3 есеге артып кетеді. Сондыктан ерте піскен көкәністерді пайдаланганда сақ болған жөн. Нитраттардың мөлшері базарларда санэпидемиялык зертханаларда тексеріледі. Экологияльщ таза енімдерге мемлекеттік сапа сертификаты беріледі. Соңғы жылдары азык-түлік күрамында химиялық бояғыш заттардың мөлшері көбейіп, адамдардьң уланып қалуы жиі байқалуда.
Адамдардың ауыр металдардан зардап шегуі дүниежүзілік проблема деңгейінде қальш отыр, Сынап, кадмий, корғасын, мырыш, т.б. металдар азык-түлікпен адам организміне түсіп, түрлі аурулар туғызады. Мысалы, организмде кадмий мөлшері кебейген жағдайда Жапонияда кең таралған итай-итай ауруы пайда болтан. Оның негізгі белгілері — бүйрек қызметітң бүзылып, сүйектің майысуы. Бұл аурумен бір жылдары Жапонияда 3000 адам ауырғаны тіркелген.
Жапонияның Минамата өзені бойындағы тұрғындардың 1956 жылы сынаппен уланғаны белгілі. Соның салдарынан пайда болған ауру түрі жергілікті жердің атымен минамата деп аталған. Аурудьщ белгілері — есту, көру жөне сөйлеу мүшелері қызметінід бұзылып, адамдардың халінің нашарлап, тіпті өлімге душар болуы. Оның пайда болу себебі — өндіріс шығарындысы арқылы сынаптың өзенге көп мөлшерде түсуінен екендігі анықталған.
Этилендірілген бензинді пайдалану кезінде адам организміне түсетін қорғасын да өте кауіпті.Қазақстан жағдайында ластағыш заттармен қатар радиация-лык ластану жиі байқалады.
Радиациялык ластану, әсіресе уран шикізатын өндіретін орындарда болады. Мысалы, ОңтүстікҚазакстан облысындағы Қызылқұм ж\е Созақ аудандарында су құрамында торий шекті рауалы мөлшерден 2—400 есе, радий 3( есе артық екендігі тіркелген. Батыс Қазақстан, Алматы, Шығыс Қазакстан, Қарағанды, Жамбыл, Оңтүстік Қазакстан облыстарынд: уран кенін өндіргенде белінетін радиоактивті қалдықтардың жинакталуынан радионуклидтердің мөлшері көбейген.Экологиялык жағдайы нашар аумақтардағы халық денсаулығы туралы дер.
