Өнімдегі ақаулар
Ақау-өнімнің нормативті құжаттамамен бекітілген талаптарға сәйкессіздігі; өнім қасиеттерінің (параметрлерінің) ұйғарынсыз ауытқулары. Ақаулар өнімді өндіру кезінде, оның сапасын ұйғарынды басқаруда, сынау сатысында және эксплуатация процесінде айқындалуы мүмкін. Ақау келесідей сұрыпталады: -Анықтау мүмкіндігіне қарай; - Шығу тегіне қарай; -Жою мүмкіндігіне қарай; -Өнім сапасына әсер етуімен; -Таралуына қарай.
-Анықтау мүмкіндігіне қарай ақаулар мынадай болуы мүмкін: 1.Анық ақау – анықтау үшін, берілген бақылау түріне міндетті болатын нормативті құжаттамада сәйкес ережелер, әдістер мен құралдары бар ақау. Сырттай қарау арқылы өлшеу және бақылау құралдарының көмегімен бұйымдарды ажырату арқылы анықтауға болады. 2.Жасырылған ақау – анықтау үшін, берілген бақылау түріне міндетті болатын нормативті құжаттамада сәйкес ережелер, әдістер мен құралдары жоқ ақау.
-Шығу тегіне байланысты ақаулар мынадай болады: 1.Өндірістік ақау – бұйым дайындаудың технологиялық режимінің бұзылуы салдарынан өндіріс процесінде туындайтын ақаулар. 2.Өндірістік емес ақау - өнімді өндіру процесінің аяқталуынан кейін – транспорттау, сақтау, өңдеу, эксплуатациялау, тұтыну кезінде – туындайды.
-Жою мүмкіндігіне қарай ақаулар былай бөлінеді: 1.Жойылатын ақаулар – жойылуы техникалық және экономикалық жағынан мүмкін ақаулар. 2.Жойылмайтын ақаулар – жойылуы техникалық және экономикалық жағынан мүмкін емес ақаулар.Ақауларды зерттеу кезінде, оның мәнін, яғни ақаудың түрі, өлшемі, орналасқан жерімен анықталатын және басқа ақаулармен салыстырғандағы оның өнім сапасы деңгейіне әсерімен сипатталатын салыстырмалы шаманы, анықтау қажет.
-Өнім сапасына әсер ету дәрежесіне қарай ақаулар мынадай болуы мүмкін: 1.Критикалық ақаулар – тауардың тағайындалуына сай қолданылуы мүмкін болмайтын кездегі ақаулар. 2.Көрнекті ақаулар – тауарды тағайындалуы бойынша қолдану мүмкіндігіне, оның сапасы мен эксплуатациялау ұзақтығына едәуір әсер етеді. 3.Көрнексіз ақаулар – бұйымды тағайындалуы бойынша қолдану мен эксплуатациялау ұзақтығына әсер етпейтін ақаулар.
-Таралуына қарай ақаулар былай бөлінеді: 1.Жергілікті ақау – бұйымның кішкене бөлігін алатын ақау. 2.Таралған ақау – бұйымның біраз бөлігін алатын ақау.Ақауларды жою барлық шығарылатын өнім немесе оның жеке партияларының бағасының артуына әкеледі. Жойылмайтын ақау кәсіпорын үшін тікелей экономикалық зиян болып келеді, әсерінен еңбек пен материалды-техникалық шығындар туындайды. Кез келген кезеңде ақаулардың пайда болуы олардың орны мен пайда болу себептерін дереу анықтауды қажет етеді.
