Басы
3.
Мәжіліс залына өтетін күңгірт дәлізде ел кетіп, соқайып бір өзі қалған. Ана бастан көрінген жұқалтаң кісі «алдымды босат» дегендей, қолын сілкілей берген. Жабық есіктің ар жағындағы дабыр-дұбыр жағаға ұрған толқындай бір басылып, бір үдеп тұр еді. Ол шетке шығып қалып, құйрығын толқын шайқаған қайықтай қойқалақтады.
– Сен маған неге суық қарайсың? – деп қандауырдай қадала кетті
әуелгісінде. – Мен бір басбұзар тентектей көрінем бе саған?
– Баяндама жасаймын! – деді анау біздиген қалпынан бір жазбай
безектеп. – Халық күтіп отыр!
– Өзің де көріп жүрсің, мені басымдағы жағдай езіп, жаншып,
жуасытып барады, – деді бұл айтарын айтып үлгермей қалатындай қапалақтап. – Амалың болса, өз қарамағыңа жұмысқа алсаңшы. Менің болмысымды бір танысаң, сен танушы едің ғой.
– Ақын адамға өйтіп төмендеуге болмайды, – деді жұқалтаң кісі мына
сөзден аттап кете алмай жіңішкелеп. – Алтын басыңды қор ғып жүрген өзің, басқа кім?!
– Балаларымды қорегінен ажырататындай не істеп қойыппын
сонша?! – деді бұл ашына алқылдап. – Сен сенсең, ана заһардың ізін де, иісін де сездірмеуге бел байлағанмын!
– Маған оңай дейсің бе? – деді жұқалтаң кісі тағы да өтіп барып
тоқтап. – Мұндайда мәскеуліктер «екеуміздің бұл қылығымыз тарихтың талқысына айналады» деуші еді…
Жұқалтаң кісі содан қайтып қайырылған жоқ. Бірақ еңкелеңдеп ол кірген жерге кең-мол костюмінің шалғайын қайыра қарманып бұл да кірді. Артқы жаққа барып, орын жетпегендердің арасына маңдайы қасқиып тұра қалды. Араларына адуынды ақын келгенге олар да арқаланып, қозғалақтасып кетті.
Төр тұстан:
– Әнуар, айналайын-ау, өзің өткізетін жиынды өзің ұмытып
кеткеннен саумысың? – деген мақамды дауыс естілді.
– Бір жақсы жігіт жолымды бөгеп қалды, Ғаба, – деді жұқалтаң кісі
көзілдірігінің үстінен шекелей қарап.
Осы сәтте арт жақтан:
– Менің жолым өмір бойы бөгеліп келеді, Ғаба! – деп саңқ еткен
дауысқа бүкіл жұрт жапырыла мойын бұрды.
– Арыз-армандарыңды баяндамадан кейін айтыңдар, – деп шытынды
төр басындағы кісі.
Кенет, төрдің шетіне таман отырған ай қабақ, арыстан жал адам орнынан қопарыла көтерілді. Балдағының бір тық еткен, аяғының екі тық еткен дыбысынан жиналғандар сілтідей тынды. Бірі минуттың, бірі секундтың тіліндей кезек басқан аяқ пен таяқтың тықылы төр басына жетіп бір-ақ тоқтаған. Арт жақта тұрғандар «Әбділда, Әбділда» деп күбір-сыбыр ете қалған.
Орындықтың арқалығынан қармай ұстаған Әбділда ақырын Ғабаңа қарай еңкейе берді. Ғабаң да басын кербездене қисайтып, құлағын ықыластана тосты. Бірі біріне ернін шошайтып бірдеңе деді, бірі біріне қостау білдіргендей қатар бас шұлғыса кеткенге ұқсады. Сөздерінің ләмі: «Осы жігітке… Өзім сабап алам… Бірақ бір көмек керек… Сондай талантты жігіт…», – дегенге келген сыңайлы.
Күбірі күркірге ұласқан арыстандар бір сәт өздерінше ырқ етіп күлді. Арт жақтан тықыр көбейді де, ол енді жұрттың бәрінің назары өзіне ауғанын сезді. Бұдан ары шыдап тұру кеудесінде жаны барға өліммен тең сияқты көрінген. Әлі де қауқары қайтпаған алпамсадай денесімен тау қозғалғандай жан-жағын дүркірете қозғалды. Ол тыныш кеткен жоқ:
– Тобыр тудырғанды, тобыр өлтіреді! – деп айғайлап кетті.
Төр басындағылар ештеңе естімегендей, ештеңе болмағандай төмен
қарап, алдарындағы қағаздарын шұқыласа бастады. Тау тауды алыстан танығандай үнсіз тікірейген Ғабаң қабақ ұшын қынжыла түйістіргені болмаса, жәй отырған қалпы мызғыған жоқ. Тек ақынның соңынан таяғын көтере қалталақтаған арыстан жал Әбділда ғана: «Әй!.. Әй!.. Тоқта!.. Мұқаш деймін!..», – деп арсылдап-күрсілдеп барып әрең тыншықты.
Ол бір-ақ сәтте соның бәрін тәрк етіп тастады да шықты. Бірақ оның араларына неге сыймай кеткенін ешкім білген жоқ. Мәжіліс залы түгілі қу жаны мына жарық дүниеге де сыймай бара жатқан адам таусылмайтын бәкің-шүкіңді неғылсын. Күңгірт дәлізден жын қаққандай күркіреп өтті де кетті. Артында:
Жібітсем кейде мен де қу таңдайды,
Басынан Алатаудың бұлты аунайды, – деген айқай ғана қалды.
Сәлден соң:
Ғабеке!
Айтсаңызшы мыналарға,
Мен кімнің қазынасын ұрлап едім? – деген дауыс фойеде жаңғырды.
Келесі сәтте ол есік алдында:
– Ақындығы да, таланты да, атағы да құрысын, балаларымның
жоқшылықта болуын көргім келмейді, – деп басын құшақтап тұрды.
жалғасы бар