Бейбіт Сарыбай. Нарынқол – Москва бағыты

Бүгін танымал жазушы, сатирик – Бейбіт Сарыбайдың туған күні. Бейбіт Шегебайұлы – 1983 жылы 3 қаңтарда Алматы облысы Райымбек ауданы Жамбыл ауылында дүниеге келген. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетін тәмамдаған. «Парасат», «Алматы ақшамы», «Дала мен қала», «Алаш айнасы» сияқты көптеген республикалық басылымдарда және «Қазақ радиосында», «Ел арна» телеканалында қызмет атқарған. Қазір Қазақстан Жазушылар одағы басқармасында қызмет етеді. Оның бүгінге дейін «Айна» атты өлеңдер жинағы, «Рауғаш ерте гүлдейді», «Қара торғай», «Мейірім» және «Мен романтик емеспін» атты кітаптары жарық көрген.

Назарларыңызға жазушының "Нарынқол – Москва бағыты" атты сатиралық әңгімесін ұсынамыз.

***

Жердің бір жеріндегі біздің ауылдықтардың бір жырғап қалатыны осы кез. «Қараша, желтоқсанмен сол бір екі ай». 

Отын түскен, шөп жиналған, егін орылған, кәртүшке қазылған. Мектептегі мұғалімдер мен аурухананың аз ғана қызметкерлерінен басқалардың көктемге дейінгі ермегі дивиди. Қарға оранған ауыл мүлгіген тыныштыққа енеді. Көмір сататын жүк көліктерінің гүрілі ғана естіледі. Әкімнің ақ нивасы Шыңғыс Айтматовтың шығармасындағы пойыздай батыстан шығысқа қарай, шығыстан батысқа қарай жүйіткіп бара жатады. Алда байғұс-ай, шаруасы көп шығар. Бұл ауылда иттер де бейсауат үре бермейді. Алақандай ауылдың азғантай адамдарын бәрі тұтас танып алған. 

Кешқұрым Әшәләй Жәкөштікіне соғады. Кешегі алып кеткен дивидидің дискін әкеп беріп, орнына басқасын алмақ. Құры тұрмай, езулеріне шылымдарын қыстырған қалпы, кеше көрген киноларының әсерімен бөліседі. «Сонша азапты жеңіп келіп, соңында не за что өліп қалды иә»,-дейді. «Айтпа!». Кетіп бара жатқанда ескертеді: «Өткен жолғы диск сызылып кетіпті, мынаны байқашы, ішінде әлі көріп үлгермеген екі кином бар». 

Тып-тыныш жатқан ауыл адамдарының көктемге дейінгі ендігі тірлігі осы бір тыныштықты бұзып алмай, бірін-бірі қонақ қылып, Құдайдың берген несібесінің берекесін кетіріп алмай жеу ғана. 

Бұл ауылдың адамдарының бір жырғайтын кезі осы кез дедік. О не жырғау? Кәртүшке сату! Кәртүшке сортталған. Кәртүшке төрт топта сортталады. Бармақтай ұсақтарын бөлек алып қалады. Оны қыста ірі қараға береді. Жем есебінде. Одан ірілері, жарым жұдырықтайлары – тұқымдық. Оны әбден құрғатып, ұраның түпкіріне төгеді. Одан кейінгі бұжырлары мен, қазғанда күрек кескендері бергі бөлікке салады. Ең әдемілері, ірілері сатуға алынады. Жаз бойғы еткен еңбек, төккен тердің жемісін жегізетіні де осы. Біреулер қыста, көктемде, қымбаттағанда сатамыз деп ұраға салса, енді біреулер бірден қапқа қаптайды. Қапқа қаптағандардың өзі екі топқа бөлінеді. Біреулері осы ауылдан алатындарға-ақ сатады. Енді біреулері қалаға апарып өздері сатады. 

Біздің Жекен биылғы жылы қалаға апарып сататындардың қатарынан болды. 

– Қашанғы жем боламыз әкең, бес-он теңге болса да қымбатқа өтеді, өзім апарам, – деген. 

Ертең жолға шығамын деген күні жүк таситын жеке көлігі бар ауылдасының мәшинесіне қырық мөшек картобын басып, өзі моншаны сақырлатып жағып, жақсылап түсіп алды. Моншадан шыққан бетте шәй ішіп отырып әйелінің керекті заттарды жазған тізімін оқыды. 

Балаларына керекті киім-кешектен бастап, азық-түлікке дейін тұтас жазыпты. Арасында өзін де ұмытпапты. Ватсабы бар сотка, халат, орамал, сүйретпе. Тізімді оқып болғасын мырс етіп күлді. Күлді де: 

– Төу, бір мәшине кәртүшкемен барып, бір мәшине тауармен қайтады екенмін ғой,– деді. 
– Ауылдан алсақ қымбатқа түседі. Ақыр бара жатырсың, сол жақтан әкел,– деді. 

Ертең ерте тұру керек. Екеуі төсектеріне жата кетті. Балалары әлдеқашан ұйықтап қалған екен. Ұйықтамай жүрген Берген деген кіші ұлы ғана. 

– Әке, маған автомат, камаз, конструктор әкеп бер,– деп қыңқылдап жүр. 

Қырық мөшек картоп әкелген Жекеннің саудасы сәтті болды. Жүк тасушы жігіттің де жақсы таныстары бар екен, соларға тұтасымен бірақ сатты. Сауда сақал сипағанша деген рас екен. 

Картобын сатып, сартылдатып ақшасын санап алған Жекен осы қалада тұратын кластасына хабарласты. О немеде іші пысып жатқан біреу ме, жетіп-ақ келгені. Келген бетті: 

– Керек-жарағыңды ертең түгендеп, ертең аламыз, бүгін жақсылап отырайық, біздің үйге қонасың,– деді. 

Екеуі бірден досының үйіне тартпай, «Саяхаттың» маңындағы ортаңқол кафелердің біріне кірді. Бұл идея Жекенге де ұнаған. Үйде отырып ішіп-ақ жүр ғой, бір келгенде кафені де көру керек қой. Оның үстіне шашлыкқа да аңсары ауып жүрген. 

Екеуі кірген бетте даяшы келіп тапсырыс алды. Досы билікті өз қолына алған. Көлемі құшақ толтырарлық дәптерді парақтады дейсің. Арасында бұдан не қалайсың деп сұрап еді, сен не қаласаң сол болады да дегендей қылды. Досы тапсырысты беріп болды да: 

– Сыраңды жылдамдатып жібер,– деді. 

Бетіне көбік тұнған сары сыра жедел жетті. Екеуі соғыстырып, тартып жіберді. Бір ұрттағанда-ақ орталанды. 

Әйелінің: «Жекен, қалада ішпе, барыңнан айырылып қаларсың, үйге кеп бірақ іш»,-деген ескертпесі жайына қалды. «Көп ішпеймін ғой, қазір сәлден соң, досымның үйіне барамын, не қауіп» деп өзін-өзі демеп қойды.