"Кері бесті міндім аяғын мұздай тағалап"

Ахат Расулдың өлеңдеріне бей-жай қарап, өте алмайсыз. Жартасты жарып шыққан шынарды көріп пе едіңіз? Ол сан-санақсыз зәулім-зәулім қарағайлардай биік те емес, олардай болып бір-бірінен оза көкке ұмтылып, бой таластырмайды да. Бірақ, сонда да асқақ, дара! Ал оны айбынды етіп көрсететін құбылыс – қара тасты қақ жарып шыққан тамырының қуаттылығында. Сол қасиетті тамыр - қазақы поэзия, қара өлең еді. Ахат Расулдың жыры маған бірден сол қайсар шынарды елестетті. Өзгелерден оқшау боп көрінгенімен шындап үңілсеңіз әр шумақ, әр тармағынан сол қасиетті қара тамырдың қуаты бұрқырап тұрады.

Отардағы сағыныш

Сен гүл қаладасың, мен құм даладамын,

Сыйлайды маған түн ғажап әнін.

Сен шетелде жүрсің, мен отарда жүрмін,

Сен көшеге барсаң, мен қырға барамын.

Шіркін отарды сен келіп көрсең,

Ақ бұрқақта бесік өңгеріп көрсең.

Түйелі көшті соза жетелеп,

Боранда адасып сенделіп көрсең.

Жаппаны тігіп жеткен бір жерге,

Қампитып қарынды етпен бірдемде.

Жабағы көрпені жамылып алып,

Ойды жіберсең өткен күндерге.

Құтылғың келіп дүрбелең күннен,

Есің бір шығып күл менен жүннен.

Бұйыға түсіп қойныма кірсең,

Үскіріктерден іргеден кірген.

Жоқ қарау

Жаратқан атым сары таң астырып,

Бетпаққа бет алып жортады осқырып.

Күңіренген иенде молаға қонып,

Қанжығамдағы малтаны ас қылып.

Сары далаға сіңіп барамын,

Ториды түздің қорқау қасқыры.

Ернімді аптап тілімдеп айғыз,

Қырқадан қарайды дірілдеп ай - қыз.

Қарақшы тігілген қай бір төбеден,

Сұңқылдап жатады іңірде байғыз.

Жаралы жаныма жалын бүркеніп,

Қапырық ойдан қаным бір кеуіп.

Сексеуіл басқан сетер құмдардың,

Адаса жүріп адырын кезіп.

Жоқ қарап кетіп барамын иенге,

Сұлбамды даланың сағымы созып.

Оянғым келмейді

Мендегі алып мұң,

Оянып түнде ылғый ұйқымда.

Алтайдың даласын арқалап,

Оранып ғажайып сыйқырға.

Алатау асырып жатады,

Қарамай сүрең мен қиқуға.

Бір тауда тыныстап,

Қалғандай боламын шалдығып.

Артыма қарайлай бермін,

Кеттімбе бір нәрсе қалдырып?

Түн-түпсіз үңгірдей тартады,

Арыдан бір дауыс жаңғырып.

Оырнымнан тұрамын

                                    алдымда

Қазақтың даласы - мәңгілік!!!

Арқамда Алтайым!

(Бұл рас дәл менің күшім бе, ей?!)

Бір қолда жүрегім,

Бір қолда бөркім бар,

Көңілім тап-таза жұлдыздың түсіндей.

О, Атамекенім!                                

Алтайды жеткізем!

Бір түйір топырақ түсірмей!

Еһ, шіркін!

Дәл сондай болсаң ғой!

Оянғым келмейді…

…Бұл менің түсім ғой...

* * *

Етегін жерге батырған ерен тауларды сағалап,

Кері бесті міндым аяғын мұздай тағалап.

Жолаушы кетіп барамын алыс,

Сары жұртқа қонып,

                         Тас молаларды паналап.

Шаңға жеткізбей шапқанда шалқөып шалқарым,

Жас емес көзден жалыны бөлек ағады от.

Молалар пана!

                      Содан арқама жал бітіп,

Таң күтіп тұрар құласам болды сам жұтып.

Елпілдеп кетсем, еңкілдеп кетсем егер мен,

Жылатар адам...

                          Жұбатар мола жан бітіп.

Балбалға қонған бозторғай ұшып басымнан,

Дейтіндней мені сәреден ғана ал күтіп.

Ұлиды бөрі іңірдің түртіп іргесін,

(Мықтылығы оның!

                       Демеймін жолды жүр кесіп).

 Бөрі жүрегім кете алса бұзып түрмесін,

Келер еді ғой ұлы –

                             ұлығандармен тілдесіп.

Ақымақпын ба?..

Топырақпын ба қайтарар жердің қарызын,

Айтады оған бөрі мен ажал бір кесім…

*  *  *

Сынық сүйем өмірде сылтып келем сан сынып,

Қыршынынан қиылды қырқаны аспай қанша үміт.

Сағым жұтып барамын салаң-салаң сұлбаммен,

Маңдайымнан тер шығып, балағымнан шаң шығып.

Арман титтей азығым, Темірқазық бағытым,

Шашылдым бұл ғаламға қабырғаларымды ағытып.

Безіп барам бет қойып жан баспаған жаққа бір,

Көрінеді көз алдым қырау - қырау шаңытып.

Ерте аттанып кетіппін, ерттеп мініп сағымға,

Тәңірдің тылсым күшімен түссіз нұрға малынғам.

Шалынбай көзге еш нәрсе, келгенім қайдан белгісіз,

Түсімде қарап отырмын аспанның арғы жағына.

Дайындаған: Қайсар Қауымбек

Сурет: жеке мұрағаттан