Жанарбек Әшімжан: "Аққан жұлдыз ақын болып жүрмесiн..."

«Дарын» жастар сыйлығының лауреаты, «Қаламгер-Медиа» орталығының директоры, Жазушылар Одағы басқарма бастығының орынбасары, ақын Жанарбек Әшімжанның өлеңдер топтамасын жалғастырамыз.

Кеңсай. Кентаврлар көшi.

Тiрiлердiң жетсiн деп жетесiне,

Бақидың уын iшкен кесесiнен.

Жесiрлер жарын iздеп келе жатыр,

Кеңсайдың көңiлсiздеу көшесiнен.

Жаңғырып жатады ылғи санам қырдан,

Байыз таппай жүргенде жарам жырдан.

Қара қобыз ысқышы мұң ағызса,

Қаралы иiс қаптайды қалампырдан.

Талмаусырап кеткенде сыз боп денем,

Күрең белге қарайлай күздi өткерем.

Алматыдан таппаған әулиенi,

Кең пiшiлген Кеңсайдан iздеп келем.

Мұқағали сиреньнен мұрап киiп,

Меңдекештiк мүсiнде мұрат биiк.

Жұматайдың тағдыры тасына ұқсас,

Елеусiздеу жерде тұр құрақ сүйiп.

Тосылуды бiлмейтiн, жосылуды,

Жан бiткенге осы дөң босын үлгi.

Түсiмде ылғи түнерiп кезiп жүрем,

Алматыдан асқақтау осы қырды.

Оралхан – Кербұғы, Алтай, атырап па?

Мына еңiс қой Жарасқан жосып аққан.

Бердiбек қой көнерген мына қоршау –

Мекен-жайы жазылған топыраққа.

Дүн-дүние дүрбелең ала шапқын,

Сана сатқан ордасы сан азаптың.

Пешенесi аласа пенде-өмiрде,

Кетер екен жүрекке жара сап кiм?..

Тiрiлердiң жетсiн деп жетесiне,

Бақидың уын iшкен кесесiнен.

Жесiрлер жарын iздеп келе жатыр,

Кеңсайдың көңiлсiздеу көшесiнен.

Мен сағынар бұл қырат, сен сағынар,

Патшалар да жол берер кең жарыла.

Беткей жаққа бет алған ұлы көште,

Алтын жалды, ай тұяқ Кентаврлар.

Жол

(Есей Жеңісұлы)

Бақи менен фәни жалған арасы,

Жанарымнан ағып тұр ма, қарашы?

Жан сырымды саған айтқым келедi,

Көлбастаудың көл тауысар баласы.

Жалаңаштан неге кеттiк екенбiз?

Алматыға неге бiздер бөтенбiз?

Құлындарын шығарып сап тұрғанда ел,

Беттi сипап жүрiп кеттiк екеумiз.

Әкемiздiң басқан жерi тақ бiлем,

Басымыздан неше айналды бақ күрең.

Екеумiздi жолға салып жiбердi,

Қара шалды орап кеткен ақ кiлем.

Қарайлаймыз өткенге де, кеткенге,

Не жетедi әке иiсiн өпкенге?

Жетi жаста жiгiт болдық екеумiз,

Әкемiздi беткейге алып кеткенде.

Сапар шектiк бейбағыттау түзге ендi,

Қалдырып сән бал-балалық iздердi.

Алматыға лақтырып кеп жiбердi,

Жүргiзушi әкесi жоқ бiздердi.

Көктем едi, қапелiмде күз келдi,

Жан анамыз Жалаңаштан жүз келдi.

Тағамызды қағып бердi тал түсте,

«АНА» дейтiн үш-ақ әрiп бiздердiң.

Шалымыз жоқ, жоқ және де таяғы,

Бұл сапардың қалай болады аяғы?

Екеумiзге жалғыз ғана медетшi,

Паспорттағы жалғыз сурет баяғы.

Туған өлке қалды сонау қыратта.

Сүрiндiк те, алдық неше құлап та.

«Әкесiз» деп мүсiркедi неше адам,

«Жетесiз» деп айтқызбадық бiрақ та.

Жалған тағдыр жаралады жанымды,

Қайқы өмiр сiмiредi қанымды.

Жылап-сықтап барамыз бiз дөң жаққа,

Ал Құлпытас жаза ала ма тәнiмдi.

Жүрегiмдi өртеп жатыр мұң-күйiк,

Сол күйiктен жүрем кейде сыр түйiп.

Әкесi жоқ адамдардың тағдыры,

Әкесi бар адамдардан тым биiк.

Тағдырлар тоғысы

Табандары тайып кетiп оқыстан,

Бұл қалада сан тағдырлар тоғысқан.

Әкiмдерi сөз алғанда сарайда,

Ақындары көшесiнде табысқан.

Бұл қаланың кереметi көп әлi,

Тұрғынының шенi мүлде жоғары.

Шайырлары қаламменен алысып,

Әжiмдермен әспеттеген сананы.

Шайтандардың арбауынан тазалар,

Аллам өзi кесетұғын жаза бар.

Ауыл жақтан шақырылып асылдар,

Нән шаһарда шығарылған қазалар.

Түн түңдiгiн төбеден кеп жапқанда,

Айдың өзi сөз таба алмай мақтарға.

Жұлдыздар да жамырайды жырына,

Ақындары бас қосқанда бақтарда.

Майдан жайлы санамызда ұғым көп,

Сөздер мұнда шайқасады, ұғын тек.

Мәңгi майдан өлең дейтiн өлкеде,

Жауынгерлер жүрмесе екен шығын боп.

Құдайдың да жықпай кейде көңiлiн,

Күрт тоқтатып айғыз-айғыз өмiрiн.

Мұнда ақындар мәңгiлiкке ұйықтайды,

Өлеңменен қоршап қойып өңiрiн.

Көктегiлер басып қалса түймесiн,

Жаңғырып кейде естiледi түнгi есiм.

Жұлдыз ақса бетiңiздi сипаңыз,

Аққан жұлдыз ақын болып жүрмесiн...

Үш оғылан

(Жарас Сәрсекке)

Асқақ едік, тәкаппар ек өркеуде,

Қарғып өткен қиядан да, өрден де.

Балаң мінез балғындарды қарсы алған,

Үш оғылан көрінбейтін төрлерден

Алғаш біздер Алматыға келгенде.

Жарас ақын ұсынған-ды жүрегін,

Нәмарт Марал аралатты жыр елін,

Жорықтарға жол бастады сұрапыл,

Әмір қаған Элладада жүретін.

Үш оғылан жапырағы тоналған,

Медеу күтпей мейманасыз қоғамнан,

Ботпановты іздеп бара жататын,

Өлең атты планетадан жоғалған.

Айылдарын жимай бара жататын,

Қалашықты қимай бара жататын.

Өлеңменен өрнек салып КазГУ-ге.

Алматыға сыймай бара жататын.

Үш шайырға ілесем деп жаны ізгі,

(Қаншама ақын сабағынан қол үзді).

Сынаптайын сырғып сынақ келгенде

Қожакеев сорамызды ағызды.

...Жылдар озды, өтті уақыт қас-қағым.

Алатаудан естілді үш асқақ үн,

Жетісуға үш өзен кеп қосылды,

Ал үш өзен үш теңізге бастады.

Жаңылмады дей алмаймыз үтірден,

Алла жазған адасқан жоқ үкімнен,

Бөзге бола дай-дай болып жатқанда ел,

Бұл үшеуі сыйлықтарға түкірген.

Маусым, мамыр, сарша тамыз, ақпанда.

Соларға еріп талай түстік сақпанға,

Шалыс бассақ сол үшеуін даттаңдар,

Алысқа ұшсақ сол үшеуін мақтаңдар.

Бірін бірі тастамайтын қақпанға!

Сәлем жетсе Қазығұрттан, Жайырдан,

Көңіл шерін «Сары бидаймен» қайырған,

Алматыны неге сүйді сол ақын,

Әке-шеше, бауырлардан айырған.

Өргізетін өзегінен түнде өлең,

Жан жарасын жалап жазған жырменен.

Алматыдан тауып алды ол өзін,

Өзін іздеп кетіп еді Сүмбеден.

Сол қалашық, көз де қалған байланып,

Сәл жүдеулеу.

Сәкіде отыр ойланып.

Кенет ақын ағыл-тегіл төгілді,

Өзі өлеңге, өлең оған айналып.

Дайындаған: Шерхан Талапұлы

Сурет: alashainasy.kz, lmprl.livejournal.com