Массагет энциклопедиясы. Гиппократ

Ол ауруды емдеудің тәсілдерін мистика мен теологиядан бөліп, нақты ғылыми негізге қойған. Оның б.з.б. V ғасырда жазылған еңбектері бүгінге дейін маңызын жойған емес. Қазіргі заманда әрбір дәрігер өзінің кәсіби жолын бастар алдында оның атына ант береді. Көне грек дәуірінің дәрігері Гиппократ медицинаны ғылым салаларының арасындағы ең қайырымдысы деп білген.

Медицина «атасының» өміріне қатысты тарихи деректер бізге аңыздар негізінде жеткен. Гиппократ б.з.б. 460 жылы гректің Кос аралында дүние келеді. Аңыздарға сенсек, эллиндіктер Гиппократты көне грек мифологиясындағы медицина құдайы Асклепийдің (Эскулап) ұрпағы деп білген. Ол алғашқы медициналық білімін әкесі Гераклиттен алады. Жастайынан аралдағы Эскулаптың құпия ұйымына мүше болып, жиырма жасында медицина «атасы» Гиппократ та ант береді. Кейіннен Асклепий құдайының абызына айналып, адамдарды емдеумен айналысады.

Түрлі аңызға орай, ол тәжірибе жинақтау мақсатында, өркениеті дамыған елдерге саяхат жасаған екен. Айта кетсек, Гиппократ жылдар бойы Мысырда емші болып, сосын Македония патшасын өлім аузынан алып қалады. Ал парсы патшасы Канхусрабтың (Ксеркс) жеке дәрігері болу ұсынысынан бас тартады. Өз біліктілінің арқасында Гиппократ Афина қаласында өршіген обадан полис халқын аман алып қалады. Алғысы шексіз қала тұрғындары Афина көшелерінің біріне оның мүсінін орнатқан екен. Медицина «атасы» жасы 40-ты алқымдап қалған кезде туған аралы Косқа барып, көмекке мұқтаж жандарды емдеуді жалғастырады.

Көне дәуірдің адамдары ауруды қаһарға мінген құдайлар жібереді деп сенген. Ал Гиппократ мұның табиғи факторларын іздеп, сенімнің орынсыз екенін ғылыми негізбен дәлелдейді. Ол ауруға ауа-райының өзгеруі, жыл мезгілдерінің ауысуы, тамақтану тәртібі және адамның өз мінезі себеп болуы мүмкін екенін анықтайды.

Гиппократтың бізге жетіп келген 70-ке жуық жазбасы бар. Еңбектер оның тәжірибесі туралы дерек береді. Нақтырақ айтар болсақ, олар медициналық кеңес ретінде жинақталған афоризмдер топтамасы еді. Оның еңбектері қазіргі медицина ғылымында «Гиппократ корпусы» деп аталады.

«Гиппократ корпусындағы» жазбаларда оталар мен хирургиялық емдеулер туралы ашық жазылады. Расынмен, көне грек өркениетінің медицинасында хирургиялық оталар жасау үшін қолданылған медициналық құралдардың болғанын кейіннен археологиялық қазбалар нәтижесі дәлелдейді. Жазбалардың көмегімен адамның бас сүйегіне де ота жасалғаны туралы мәлімет табылады.

Медицина сол дәуірдің өзінде үлкен мүмкіндікке ие болғанымен, Гиппократ адамның емделуінен бұрын, аурудың алдын алуды жөн көрген екен. Сондықтан, ол тамақтану тәртібін бір қалыпты ұстауға кеңес береді. Тек дәрігер ғана емес, науқастың өзі де емделудің алдын алуға тырысуы міндетті болғанын ұғындыра білген.

Гиппократ мектебі әрбір науқасқа жеке назар аударуды басты негізге алады. Гиппократ адамның денсаулығы мен темпераменті денедегі төрт сұйықтықтың бір қалыпты болуына тікелей байланысты екенін айтады. Сол төрт сұйықтық негізінде Гиппократ адамның холерик, флегматик, сангвиник және меланхолик сынды төрт түрлі мінезі болатынын анықтайды. Сонымен қатар, медицина «атасы» 200-ден астам дәрілік шөпті танып, емдік сипатта пайдалана алған. Бір уақытта көп емді қолданбауға кеңес беріп, танымал «Нұқсан келтірме» (Primum non nocere) сөзін қалдырады. Белгілі дәрігер өз-өзіне жақсы қараса керек, 90 жасқа дейін өмір сүреді.

Гиппократтың еңбектерін оқыған Платон, Аристотель сынды ғұлама ғалымдар оны медицина ғылымының «атасы» деп жоғары бағалаған. 

Ұқсас жазбалар: 

Массагет энциклопедиясы. Аристотель

Массагет энциклопедиясы. Геродот