Сәбит Мұқановтың «Аққан жұлдыз» романында кейіпкерлерді даралау, адам мінезін сомдау шеберлігі туралы

С. Мұқанов 1900 жылы Қызылжар жерінде дүниеге келген. Әдебиетіміздің ірі өкілі, қоғам қайраткері, ғалым, академик. Жастайынан жетім қалған Сәбит жоқшылық тақсіретін тартып, кісі есігінде жалшылықта болады. Табиғатынан талантты, ұғымтал Сәбит халық арасындағы қисса-дастандарды жаттап өседі. Ауыл молдасынан хат таниды. Ескі оқумен алысқа бара алмайтынын білген Сәбит 1922 жылы Орынбор рабфагына оқуға түсіп, білімі мен ақындық таланты ұштасып, оны 1926 жылы бітіріп шығады. 1926-1928 жылдары "Еңбекші қазақ" газетінде, баспа орындарында қызмет істёйді. Мұнан кейін Ленинград университетінде оқып, кейін Мәскеудегі қызыл профессура институтын бітіреді. 1935 жылы "Қазақ әдебиеті" газетінің редакторы, 1937 жылы Қазақстан Жазушылар Одағының төрағасы қызметін атқарады. 1947- 1963 жылдары Жоғары Кеңестің депутаты болады.

Ұзақ жылдар бойы қазақтың ХІХ ғасырдағы ойшыл-демократы, ағартушы ғалымы Ш. Уәлихановтың өмірі мен шығармаларын терең зерттеу нәтижесінде "Аққан жұлдыз" романының екі кітабын шығарады. Жазушының жоспарынша 4 том болуға тиіс бұл роман аяқталмай қалады. Атақты ғалым Ш.Уалиханов туралы көптеген зерттеу, маңызды еңбектерге, фактілерге негізделіп, Шоқан болған жерлерге саяхаттар жасау нәтижесінде өмірге келген шығарма. Ол осы тақырыпта "Ш.Уалиханов", "Қашқар қызы" деген пьесалар да жазды. Қашқар сапары туралы жазбалар осы тамаша адамның негізгі айтулы еңбегін құрайды. Сондықтан Сәбит Мұқанов - қазақ әдебиеттану ғылымына, фольклористикаға, этнографияға зор үлес қосқан ғалым. 

Шығармада Шоқанның шыққан тегі, өскен ортасы, білім алу сапары, еңбек жолы, ағартушылық-демократтық көзқарасының қалыптасуы, орыстың озық ойлы ағартушыларымен қарым-қатынасы, қазақ қоғамындағы өзі өмір сүрген дәуірдегі кертартпа, ескі әдет-ғұрыпқа қарсы көзқарасы, ел билеу ісіндегі кемшіліктерді өзгертуге ұмтылысы, жаңа реформа жасаудағы талпынысы, жасаған саяхаттары нәтижесінде жинаған еңбектерін жүйелі жинақтап баспаға беруі, өлкетану, этнография, әдебиет, өнер саласын зерттеуі кең түрде қамтылып жазылған. Шоқанның жеке өмірінде отбасы, ата-анасы, туыстары, сүйген қызы Айжанмен, қарапайым халықпен қарым-қатынасы тамаша суреттелген.

"Аққан жұлдыз" романында кейіпкерлерді даралау, адам мінезін сомдау шеберлігі шынайы бейнеленген. Романды жазу барысында Сәбит Мұқановтың үлкен ізденіс үстінде болғаны бірден байқалады. Шоқанның өмірін түгелдей зерттеп, кейінгі ұрпаққа өшпес мұра қалдыру асқан ерлік. Ол өз шығармасында ойын оңдай, сөздерін талдай біліп, "қазақ" деген дана халықтың жарық жұлдызы ағып түскенін аңғартқандай. Жалпы оның монография, зерттеулері қазақ халқының мәдениеті, тілі, өнері, материалдық тұрмысы, тағы басқа туралы жазылған сүбелі еңбек болып табылады.