Шындықтан ажырау: әлеуметтік желіге тәуелділіктен қалай арыламыз?

Заманауи технологиялардың дамыған заманында әлеуметтік желілерге тәуелді адамдар саны артып келеді. Адам өзінің әлеуметтік желілерде ұзақ уақыт бойы отырғанын байқамай қалады, оларға кіруін бақылай алмайды. Адамдармен тек онлайн сөйлеседі, ал шынайы өмірде басқалармен қарым-қатынас құруға қиналады. Кей адамдар тіпті өз міндеттерін орындамай кетуі және жақындарымен араласпай кетуі мүмкін. Павлодар қаласындағы Республикалық психикалық денсаулық ғылыми-тәжірибелік орталығының Психологиялық зертханасының клиникалық психологы Гүлайым Шаймолдақызы Рябоконь әлеуметтік желілерге тәуелділіктің белгілері мен одан арылу жолдарын атады, - деп хабарлайды Massaget.kz тілшісі.

Әлеуметтік желілерден тәуелділік - психикалық денсаулыққа айтарлықтай әсер ететін күрделі мәселе. 

Дәрігер әлеуметтік желілерге тәуелділік химиялық емес тәуелділікке жататынын, бірақ жеке диагнозы жоқ екенін айтты.

Әлеуметтік желілерге тәуелділіктің белгілері

Гүлайым Шаймолдақызы әлеуметтік желілерге тәуелділіктің жиі кездесетін белгілерін атады:

• Адамның басқа қызығушылықтары мен ұмтылыстары болмауы;
• Интернетте күнде 5 сағаттан астам уақытты кетіру;
• Әлеуметтік желіні қажетсіз пайдалану, яғни жұмысқа немесе оқуға қатысы жоқ;
• Жеке қарым-қатынастан бас тарту, басқалармен қарым-қатынасты бұзу, шындықтан ажырау;
• Адамның интернетке кіруге үнемі ұмтылуы;
• Интернетті пайдалана алмаған кезде тітіркену және қобалжу;
• Басқа мәселелерге назар аудармау;
• Зейіннің бұзылуы;
• Адамның тамақтануы мен ұйқысының бұзылуы.

Әлеуметтік желілерге тәуелділіктің салдары

Қазақстандық психолог әлеуметтік желілерге тәуелді адамдар депрессия, мазасыздық, жалғыздық, өзіне зиян келтіру, суицидтік ойлар және дисморфофобия синдромы дамуы мүмкін екенін айтты.

"Дисморфофобия синдромы - адамның сыртқы келбетіне шамадан тыс алаңдайтын, өз денесінің ерекшеліктерін барабар бағалай алмайтын және қиялдағы кемшіліктерді түзету үшін бәрін жасайтын психикалық күй. Ерлер мен әйелдер пластикалық хирургия мен диетаға жүгіне бастайды", - дейді Гүлайым Шаймолдақызы.

Үнемі жаман жаңалықтар оқу зиян

Қазір әлеуметтік желілерге кіріп, жаман және қорқынышты жаңалықтар оқымау мүмкін емес. Яғни әлеуметтік желілерге тәуелді адам жағымсыз жаңалықтардың ағынына тап болады.

"Қорқынышты жаңалықтарды оқу адам психикасына жағымсыз әсер етеді. Жағымсыз жаңалықтарды оқу және жанжал мен шиеленіске толы әлеуметтік желілерді ақтару стресс пен алаңдаушылықтың жоғарылауына әкеледі. Дүниеге пессимистік көзқарас пайда болады, ал жағымсыз ақпараттың тұрақты әсері әлемді қауіпті және қорқынышты орынға айналдырып, бұрмаланған көзқарасты тудырады", - дейді психолог.

Өзін-өзі бағалаудың төмендеуі

Клиникалық психолог Гүлайым Шаймолдақызы әлеуметтік желілерде жиі отыратын адамдардың өзін-өзі бағалауы төмендеуі мүмкін екенін ескертті.

"Басқа адамдардың әлеуметтік желідегі профильдерін қараған кезде біз әдетте олардың өміріндегі ең қызықты және сәтті кездерін көреміз. Демалыстағы фотосуреттер, жұмыстағы жетістіктер, отбасылық оқиғалар - мұның бәрі идеалды өмір елесін тудырады, онда бәрі оңай және мінсіз орындалады. Нәтижесінде, біз өз өмірімізді осы идеалдандырылған бейнелермен салыстыра бастаймыз және жиі қателесіп, өзімізді бақыт пен табысқа бірдей дәрежеге жете алмайтын сәтсіздіктер ретінде қарастырамыз. Бұл өзін-өзі төмен бағалауға әкеледі. Біз өзіміздің жетістіктеріміз бен қабілеттерімізге күмән келтіре бастаймыз, бұл сәтсіздік сезімін арттырады. Өзін-өзі төмен бағалау - өмірдің әртүрлі аспектілеріне, соның ішінде жұмыста, қарым-қатынаста және өзін-өзі жүзеге асыруда кедергі болуы мүмкін", - дейді маман.

depositphotos.com

Әлеуметтік желілерге тәуелділіктен қалай арыламыз?

Клиникалық психолог әлеуметтік желілерге тәуелділіктен арылуға көмектесетін бірнеше пайдалы кеңес берді.

Басқалардың өмірін бақылауды доғарыңыз

Әлеуметтік желіде көргендеріңіз шындықтың аз ғана бөлігі екенін түсініңіз. Есіңізде болсын, адамдардың көпшілігі өздерін жақсы жағынан көрсетіп, қиындықтары мен сәтсіздіктерін жасырады. Тоқтап, өзіңізден сұраңыз: "Өзімді басқалармен салыстырған кезде мен өзімді қалай сезінемін?". Өзіңіздің эмоцияларыңызды қабылдау өзіңізбен сау қарым-қатынасты дамытуға көмектеседі.

Өзіңізге назар аударыңыз

Өзіңізді басқалармен салыстырудың орнына өз мақсаттарыңызға және жетістіктеріңізге назар аударыңыз. Жеке жетістіктеріңіз бен мақтанышты сәттеріңізді жазып жүріңіз. Өзіңіздің ерекше қасиеттеріңіз бен жетістіктеріңізді басқалармен салыстырмай танып, бағалаңыз.

Әлеуметтік желіде өткізетін уақытыңызды шектеңіз

Үнемі әлеуметтік желіде отыру алаңдаушылық деңгейін арттырады. Әлеуметтік желіні пайдалану уақытын белгілеңіз және адамдармен араласып,  шынайы әлемде көбірек уақыт өткізуге тырысыңыз.

Желіден тыс қарым-қатынастарды сақтаңыз

Достарыңызбен, жақын адамдарыңызбен кездесіп, бірге уақыт өткізіңіз және терең, мағыналы қарым-қатынастарды дамытыңыз.

Қызықты жаңалықтар мен видеоларды көру үшін TikTok арнамызға жазылыңыз!