Елімізде әлеуметтік демалыстың 6 түрі бар, бірақ бұл туралы қазақстандықтың бәрі біле бермейді. Оған қоса адамдар скрининг тапсыру үшін арнайы демалыс ала алатынын есте сақтаңыз. Әлеуметтік демалыс қалай іске асырылады? Жұмыс беруші демалысқа жібергісі келмесе не істеу керек? Бұл сұрақтардың жауабын Massaget.kz тілшісі адвокат Альбина Бахтиярқызынан сұрады.
Әлеуметтік демалыс дегеніміз - қызметкерді белгілі бір мерзімге жұмыстан босату:
Мұндай демалыстың ұзақтығы қызметкер мен жұмыс берушінің келісімі бойынша анықталады. Мұндай демалысқа шығу үшін қызметкер өтініш жазуы керек.
Сонымен қатар жұмыс беруші кейбір жағдайларда қызметкердің хабарламасы негізінде 5 күнтізбелік күнге дейін жалақысы сақталмайтын демалыс беруге міндетті. Ол қандай жағдай?
"Сондай-ақ қызметкер тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккендерге арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін ұйымда болған жағдайда жұмыс беруші күнтізбелік 30 күннен аспайтын кезеңде жалақысы сақталмайтын демалыс беруге міндетті", - деді Альбина Бахтиярқызы.
Білім беру ұйымдарында оқитын қызметкерлерге сынақтар мен емтихандарды дайындау және тапсыру, зертханалық жұмыстарды орындау, дипломдық жұмысты (жобаны) дайындау және қорғау, әскери оқытылған резервті даярлау бағдарламаларынан өту үшін демалыс беріледі.
Мұндай демалысқа ақы төлеу келісімдермен, ұжымдық, еңбек шарттарымен, оқу шартымен айқындалады.
Егер қызметкер "Болашақ" стипендиясы шеңберінде шетелде оқуға немесе тағылымдамадан өтуге жіберілсе, онда жұмыс беруші жұмыс орнын сақтап, демалыс береді.
"Мұндай демалыстың ұзақтығы әртүрлі болуы мүмкін. Бұл босанудың қалай өткеніне; босану кезіндегі жүктілік мерзіміне; әйелдің қандай жерде тұратынына байланысты. Мысалы, егер аумақта ядролық сынақтар өткізілген болса, жүктіліктің 22-ден 29 аптасына дейінгі мерзімде босанған және дене салмағы 500 грамм және одан көп, 7 тәуліктен астам өмір сүрген бала туған жағдайда, демалыс босанғаннан кейін 93 күнтізбелік күнге созылады", - деді адвокат.
Демалыстың бұл түрі берілуі мүмкін жағдайлар:
Мұндай демалысты толығымен немесе бөліп алуға болады. Мұндай демалыс кезінде қызметкердің жұмыс орны сақталады.
Әлеуметтік демалыста болу кезеңі еңбек өтіліне байланысты есептеледі, жұмыс орны мен орташа жалақысы сақталады.
ҚР Еңбек кодексінде қызметкердің скринингтік зерттеулерден өткенін растайтын құжаттарды ұсынуға міндетті екені анықталмаған. Сондықтан мұндай демалыс қызметкердің өтініші негізінде берілуі керек немесе қызметкер мұндай құжаттарды өз қалауымен ұсына алады.
"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" ҚР Кодексінің 80-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан азаматтары профилактикалық медициналық тексеруден, скринингтік зерттеулерден өтуге міндетті. Ал ҚР Еңбек Кодексінің 23-бабы 2-тармағының 26-1-тармақшасында жұмыс беруші Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында айқындалған тәртіппен және көлемде жұмыс орнын (лауазымын) және орташа жалақысын сақтай отырып, жұмыскерге скринингтік зерттеулерден өту үшін демалыс беруге міндетті екені көрсетілген", - деді адвокат Альбина Бахтиярқызы.
Адвокаттың айтуынша, мұндай жағдайда қызметкер демалыстың ұзақтығын және оның әлеуметтік мақсатын көрсетіп, жұмыс берушінің атына арыз беруі керек. Өтініш жыл сайынғы еңбек демалысқа өтініш сияқты жазбаша түрде беріледі.
"Ал егер сізді демалыстың кез келген түріне жібергісі келмесе, мен бастапқыда жұмыс берушімен тікелей сөйлесіп, өзара мәмілеге келуді ұсынамын. Осындай демалысқа арналған өтініште Еңбек кодексіне сілтемені көрсетіңіз, осылайша сіздің талаптың заңдылығына назар аударыңыз. Егер жұмыс беруші сізге әлеуметтік демалыс беруден бас тартса, сонымен бірге еңбек заңнамасын бұзса, онда сіздің қалаңыздағы еңбек инспекциясына хабарласыңыз", - деді ол.
Еске салайық, бұған дейін 2025 жылы еңбек демалысын қай айда алған тиімдірек екені хабарланды.
Өзекті жаңалықтарды өз уақытында оқу үшін Facebook парақшамызға жазылыңыз!