Жай қосулы тұрған теледидар балаға несімен қауіпті?

Қазір 3 жастағы балалардың көбі дұрыс сөйлей алмайды, бірақ планшеттен сүйікті мультфилімін оңай таба алады. Біз гаджеттердің арасында өмір сүріп үйреніп қалдық, алайда олардың бала миына қалай әсер ететінін ұмытып барамыз.

Бала тамақты тауысып қоюы үшін, оны киіндіріп жатқанда жыламас үшін немесе кезекте тұрғанда баланы тыныштандыру үшін оған телефоннан мультфильм қосып беруіңіз мүмкін. Бір күнде болған барлық жағдайды еске түсірсеңіз, кейде экран алдындағы уақыт бір сағаттан асып кетеді. Мысалы, 1 жасқа толмаған бала үшін бұл уақыт өте қауіпті: ол бала дамуын бұзады. 

Бала гаджетпен ерте танысса, ол оның тілінің шығуын тежеуі мүмкін. Логопед Шәйкенова Назгүл Серікқызы Massaget.kz тілшісіне гаджет бала тілінің дамуына қалай әсер ететінін айтып берді.

"Гаджеттердің бала тілінің кеш шығуына әсері бар. Ата-ана 3 жасқа дейін баланы смартфоннан алыс ұстағаны жөн. Өйткені  бұл жаста баланың тілі қарқынды дамып жатады. Тек тілі емес, бұл жаста бала әртүрлі қылықтар шығарып, мінезі өзгере бастайды. Осы кезде гаджетті көп қолданған баланың назары дайын бейнеге ауады, сөйлеу қажеттілігі азаяды. Соның салдарынан баланың сөздік қоры аз қалыптасады. Сондықтан ата-ана бұл кезеңді жіберіп алмауы тиіс. Баламен көбірек ойнауға кеңес берер едім. Теледидар көрсеткеннің өзінде анасы өлең-әндерді балаға айтып отырғаны жөн. Сонда бала жәй теледидарды көріп, оны дыбыстық қабылдамай, анасының таза дыбысты өз артикуляциясымен шығаруы арқылы визуалды қабылдайтын болады", - деді Назгүл Серікқызы.

Балалар өз өмірінің алғашқы жылында жоғары қарқынмен дамиды, тіпті, аз экрандық уақыттың өзі оның дамуына қауіп төндіреді. Көзге шамадан тыс күш түскен кезде бас миының қанмен қамтамасыз етілуі бұзылады.

Ал 2 жас пен 4 жас аралығындағы балалардың экрандық уақыты күніне 1 сағаттан аспауы керек. Бұл жерде баланың экрандық уақытты қалай алып жатқаны маңызды емес: ол мультфильм қарауы, планшетте ойын ойнауы немесе теледидар жай фон ретінде қосулы тұруы мүмкін.

Фон ретінде қосулы тұрған теледидар да бала үшін қауіпті

Көпшілік үйде теледидарды ешкім қарамаса да, ол күні бойы фон ретінде қосулы тұрады. Ата-ана ол балаға ешқандай зиянын келтірмейді деп ойлайды. Олар баланың жөнді теледидарға қарап отырмағанын айтады. Алайда қарапайым фонның өзі де экрандық уақыт болып саналады. Дәрігерлердің пікірінше, фондық шулар — балаларда сөйлеу дамуының кешігуінің негізгі себептерінің бірі.

Экранға тәуелділік

Экрандар миға есірткі секілді әсер ететіні ешкімге құпия емес. Экрандарға қарау кезінде ләззат гормоны бөлінеді, сондықтан да ми оны қайта-қайта сұрай береді. Ашық түстер, жиі жылтылдайтын суреттер, жылжымалы эффекттер, интерактивті элементтер және түрлі өткір дыбыстар миға күшті ынталандырушы әсер береді. Бала оған қараған кезде "теледидар қосылды — ми сөндірілді" эффектісі іске қосылады.

Экранға тәуелділіктің салдарлары:

1. жиі ашуланшақтық;
2. ұйқы проблемалары;
3. жылауықтық;
4. гипербелсенділік;
5. өздігінен ойнай алмау;
6. әлеуметтік проблемалар;
7. шығармашылық ойлаудың төмендеуі;
8. қиялдың жетіспеуі.

Ата-ананың балаға бере алатын ең құнды нәрсесі — уақыт. Баламен бірге ойнау, онымен әңгімелесу, оған назар аудару, сүйіспеншілік пен қамқорлық сыйлау — баланың дұрыс әрі толыққанды дамуына қажетті негіз. Оны ешбір мультфильмдер мен гаджеттер алмастыра алмайды.

Оқи отырыңыз: Баламен ойнау арқылы оның сөйлеуіне көмектесуге бола ма? Логопед баласы сөйлемей жүрген ата-аналарға кеңес берді