Эксклюзив. Археологтар жаңалық ашты

Палеолит дәуірінің көпқабатты тұрағы анықталды, - деп хабарлайды massaget.kz тілшісі ҚР Ұлттық музейінің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

ҚР Ұлттық музейі Германияның Тюбинген университетімен бірлесіп, Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданында палеолит дәуірінің көпқабатты тұрағын анықтады. Алғаш рет табылған тарихи орыннан көптеген тас құралы, соның ішінде нуклеустер, қырғыштар, үшкір тастар табылған. Сонымен қатар, қазба жұмыстары нәтижесінде табылған жануарлардың сүйектері мен көмір қалдықтарын зертханалық сараптамаға жіберу жоспарланып отыр екен.

ҚР Ұлттық музейі мен Германияның Тюбинген университетімен жасалған халықаралық келісімшарт негізінде 2017 жылдан бері Palaesilkroad жобасы бойынша Қазақстан аумағындағы палеолит ескерткіштерін іздестіру мақсатында жүргізілген археологиялық зерттеу жұмыстарының қосалқы жетекшісі - музейдің бас ғылыми қызметкері, тарих ғылымдарының докторы, академик Жәкен Таймағамбетов. 

"Халықаралық жоба аясында биыл мамырдан бастап Алматы облысындағы Кербұлақ және Еңбекшіқазақ аудандарында зерттеу жұмыстары жүрді. Нәтижесінде, Еңбекшіқазақ ауданындағы "Тікенекті-2" тұрағындағы мәдени қабаттардан орта тас дәуірі, кейінгі палеолит және неолит дәуірлеріне жататын артефактілер анықталды. Археологиялық қазба жұмыстары халықаралық жоба болғандықтан, мұнда Ұлттық музей қызметкерлерімен қатар Испания, Грекия, Германия, Америка елдерінің зерттеушілері, ғылым докторлары бар. Сондай-ақ, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенттері де белсене атсалысып жатыр. Екі шәкіртіміз палеолит дәуіріне қатысты докторлық диссертациясын шетелде қорғайды", - дейді тарих ғылымдарының докторы, академик Жәкен Қожахметұлы.

Бұған дейін Жәкен Қожахметұлы бастаған қазақ-орыс, қазақ-неміс, қазақ-жапон халықаралық экспедициялары  Қаратау жотасынан бұрын-соңды белгісіз боп келген палеолит дәуіріне тиесілі 85 үңгір анықтаған. Осы орайда, шетелдік ғалымдармен бірлесіп, заманауи технологиялар арқылы Түркістан облысы Бәйдібек ауданына қарасты Боралдай тауындағы Тұттыбұлақ үңгіріне сканерлеу жұмыстары жүргізіліп, нәтижесінде орта тас дәуіріне жататын күлдің қалдығынан 41 мың жыл бұрынғы тіршілік анықталған.

"Тұттыбұлақ үңгіріндегі зерттеу жұмысы XX ғасырдың соңына қарай басталған. Үңгірдің қойнауына жасырған тарихи сыры барын білген Қазақстандағы тас дәуірі археологиясының негізін қалаушы, алғашқы қазақ археологтарының бірі, ғалым, менің ұстазым  Хасан Алпысбаев 1959 жылы бұл орынды тапқан, бірақ қазуға мүмкіндігі болған жоқ. Археологиялық қазба жұмыстарын жүргізуге тұтастай топ атсалысуы тиіс. Сондықтан бұл жұмыс кейінге қалып, ұстазымыздың бастамасын  біз жалғастырып жатырмыз. 2018 жылы Palaesilkroad жобасы аясында Тұттыбұлақ үңгірінде жүргізілген зерттеу жұмыстары нәтижесінде күлдің қалдығы, тас құралдар және адамның жақ сүйегі табылды. Жақ сүйек  алғашқы адам болуы да мүмкін. Қазір жақ сүйек Германиядағы зертханада анықталып жатыр. Ал күлдің қалдығына қарап, ошақ пен отты пайдаланған адамзат баласының сол кезеңде осы жерде де тіршілік еткенін айтуға болады. Биыл да Тұттыбұлақ үңгірінде жұмыс жүргізіледі. Қызық нәтижелерге қол жеткіземіз деген сенім бар", - деді Жәкен Таймағамбетов.

Айта кетейік, келесі кезекте ҚР Ұлттық музейі мен Тюбинген университетінің археолог мамандарынан жасақталған экспедиция Қазақстан аумағындағы палеолит ескерткіштерін іздестіру, зерттеу жұмыстарын Түркістан, Жамбыл облыстары мен Шығыс Қазақстанда жалғастырады.