Күн сайын интернет кеңістігінде мыңдаған жарнама ұсыныстарын көреміз. Жарнама қосымшаларда, әлеуметтік желілерде және сайттарда шығады. Мұндай жарнама бір қарағанда еш зиянсыз көрінеді. "Х" белгісін басып, одан әрі таңдалған фильмді немесе жаңалық топтамасын оқыңыз. Алайда осындай "Х" белгісінің біреуі адамдарды жалған веб-сайттарға бағыттайды және пайдаланушылардың гаджеттеріне вирустар енгізе алады. Алдыңыздан шыға беретін жарнаманың қандай қаупі бар және олардан қалай қорғану керек? Fingramota.kz-ке киберқауіпсіздік саласындағы сарапшылар айтып берді, - деп хабарлайды Massaget.kz тілшісі.
Алдаудың басты тәсілі
Қаскүнемдер халықты алдап, олардың жеке және төлем деректерін алу үшін барлығына дайын. Олардың басты мақсаты жарнамамен байланысты – пайдаланушыны шынайы сайт/арна/қосымша арқылы қақпанға түсіру.
"Жарнамада фишингті қолдану алаяқтар үшін ең танымал және сәтті алаяқтық. Бұл мейілінше қарапайым. Алаяқтар танымал интернет-ресурстарда жарнамаға орын иеленеді және зиянкесті бағдарламалық қамтылымдарды жүгіртпелі жарнама хабарландыруға немесе баннерлерге енгізеді. Егер пайдаланушы хабарландыру бойынша басса, онда бірнеше URL-аттар арасында қайта адрестеу болады және жалған веб-сайтқа тап болады да өзінің гаджетіне вирусты бағдарламалық қамтылымды автоматты түрде орнатып алады. Мұндай зиянкесті бағдарламалар жарнамалық хабарландырудың бір пикселінде де болуы ықтимал", - дейді киберқауіпсіздік, АТ және коммуникациялар саласындағы тәуелсіз сарапшы Евгений Питолин.
Сарапшы жарнаманың алдамшы екенін түсіну үшін Сізге парасатты пайымыңыз көмектесетінін айтады. Мысалы, тез баю схемаларын қамтитын жарнамаға, лотереямен алаяқтықтарға, 1 минутта кредит алуға және т. б. сақтықпен қарау керек. Егер жарнамада қол жетімділік болса, мұның алдамшы болуы әбден мүмкін. Мұны тексеріп, тағдырыңызды сынамаңыз. Бұған мән бермеген жөн.
Мезі ететін жарнамалар арқылы Сіз өз компьютеріңізге пернетақта тыңшысын (кейлоггер) да жүктеп аласыз.
"Кейлоггер – бұл сіздің пернетақтамен жасаған барлық манипуляцияларыңызды, соның ішінде логиндерді, парольдерді және басқаларының енгізілуін сақтап алатын және жазатын зиянды бағдарлама", - дейді ҚР Ішкі Істер Министрлігінің киберқылмысқа қарсы күрес орталығының басшысы Жандос Сүйінбай.
Әрі қарай, сарапшының пікірінше, хакерлер ұстап қалған ақпаратты қашықтықтағы серверіне жібере алады.
Көбінесе мезі ететін жарнамалар Сізді танымал инвестициялық компаниялардың клон-сайттарына алып келуі мүмкін. Жалған веб-сайттардың дизайны шынайы веб-сайттармен бірдей.
"Алаяқтар ескі схемалар бойынша жұмыс істейді, қор нарығында 99% ықтималдықпен табыс табуға уәде береді немесе қысқа мерзімде қомақты ақша табуға мүмкіндік беретін ғажайып платформаларға кіру үшін сауалнамадан өтуді сұрайды. Бұның соңы неге әкеліп соғатынын болжау қиын емес. Интернет кеңістігінде, әсіресе фишингтік сайттарда өзіңіздің дербес деректеріңізді қалдырмаңыз", - деп ескертті Жандос Сүйінбай.
Сондай-ақ адамды мезі ететін жарнамалар арқылы сіз жалған интернет-дүкендерге тап болуыңыз мүмкін.
"Тауар бағасы басқа сатушылармен салыстырғанда тым төмен болатын сайттарға тап болсаңыз немесе тауарды жеткізу мерзімі мен құрамы хабарландыруда көрсетілген деректермен сәйкес келмейтін жағдайда, сақ болғаныңыз жөн", - деді сарапшы.
Адамдар интернет-алаяқтарға неге алданып қала береді? Мына жерден оқыңыз.