Құрғап бара жатқан өзендер тізімі

Күн сайын жер шарындағы экологиялық жағдайдың нашарлауы жануарлардың көптеген түрлерінің жойылуына, жаһандық жылынуға және мұхиттардың бітелуіне әкелуде. Адамдардың әрекеті нәзік жер шарына зиянын келтіруде. Ал, өзендердің көпшілігі таяз болып, кеуіп қалады. Тіпті ең үлкен өзендер де адамдардың әрекетінен зардап шегуде. Ендеше, бұл мақалада құрғап бара жатқан өзендердің тізімін жаздық.

Бесінші орын – Рио-Гранде

Бұл үлкен өзен Солтүстік Америка арқылы өтеді. Оның жалпы ұзындығы 3033 шақырымды құрайды. Ол Мексика шығанағына құяды және көзі Колорадо да бар. Бұрын бұл өзеннің суы асып тасып жатқан еді, бірақ адамдар өз қажеттіліктері үшін суды шектен тыс пайдаланғандықтан таяз күйге түсті. Бұл өзен ХХ ғасырдың 90-шы жылдарындағыдан 5 есе көп суды Мексика шығанағына тасымалдаған. Содан кейін жағдай толығымен апатты деңгейге жетті. Өзен шығанаққа құйылуын тоқтатты. Мұнда, халық саны өсіп, ауыл шаруашылығы дамып, жаңа зауыттар салынуда. Сол себепті, суға деген қажеттілік те артып келеді. Жағдай қазірдің өзінде апатты жағдайға айналды. Техас фермерлері су тапшылығын бастан кешіруде.

Төртінші орын – Сырдария

Бұл өзен қатты ластанған, сонымен қатар айтарлықтай таяз, бұл бүкіл аймақтағы экологиялық жағдайға әсер етуде. Аралдар XVIII ғасырда салынған. Ол кезде өзен мен теңіз деңгейіне қатты әсер етпеген. Алайда, XX ғасырда кеңестік инженерлер жұмысқа кірісіп, олар мақта өсімдіктерін өсіруге арналған арналар жасады. Нәтижесінде өзен суы толығымен дерлік жойылды. Қазір суы егін шаруашылығына да жарамай қалған өзенді тазартып, арнасындағы суды көбейту жұмыстары жүргізілуде.

Үшінші орын – Әмудария

Әмудария да бір кездері Арал теңізіне құйған, ұзындығы 2414 шақырым. Сондай-ақ, ол каналдар арқылы суды тарата отырып, бидай мен мақтаны суару жүйесін құрған Кеңес инженерлерінің құрбаны болды. Енді өзен Арал теңізіне жете алмайды, ол одан 100 км-ден астам жолда тоқтап қалған. Ол да тазалауды қажет етеді.

Екінші орын – Инд

Инд - Пәкістан арқылы ағатын өзен. Өнеркәсіпке де, адамдардың өміріне де қажет негізгі су дәл осы жерден өтеді. Бір кездері Инд ұлы өзендердің бірі болса, қазір өз суын мұхитқа да жеткізе алмайды.Бұл уақытта өзен атырауында үлкен балық қоры болды, жануарлардың сирек және жойылып бара жатқан түрлері өмір сүрді. Су тапшылығы бүгінде қатты сезілуде, келешекте бәрі қиындай түспек, өйткені халық саны өсіп, керісінше су жоғалып барады.

Бірінші орын – Колорадо

Колорадо - 30 миллионнан астам адамды сумен қамтамасыз етіп отырған, ұзындығы 2333 км жерді алып жатқан өзен. Бұл көптеген зауыттар мен кәсіпорындардың су жолы және су жеткізушісі. Қазіргі уақытта алдыңғы су көлемінің оннан бір бөлігі Мексика шығанағына жетеді, ал су кейде дельтаға жетпейді, кеуіп қалады. Дегенмен, фермерлер әлі де су үшін күресіп, оны өзеннен үлкен көлемде алып жатыр. Сондықтан өзеннің толығымен жойылып кетуіне және аймақтағы су проблемаларының шиеленісуіне жол бермеу үшін бірнеше бөгеттерді алып тастау жоспарлануда.

Табиғат адамның әсер етуіне сезімтал, кейде оның ізгі мақсатпен араласуы апатқа әкеледі. Арал теңізі мен оған құятын Әмудария, Сырдария өзендерінің де жағдайы дәл осылай болды. Өйткені кеңес ғалымдары мен инженерлері табиғатты мүлде бүлдіргісі келмеді. Керісінше, даланы көгалдандыруды, елге аса қажет ауыл шаруашылығы өсімдіктерін суаруды көздеді. Бірақ нәтиже керісінше болды.

Экологиялық апаттардың салдарын жою олардың ауқымдылығына байланысты проблемалық болып табылады. Бұл бағытта бүгінде жекелеген елдер де, халықаралық қорлар да көптеген шараларды жүзеге асыруда. Бір күні планета өзендері қайтадан толысып, балыққа бай болатынына сенгіміз келеді.

дереккөз: bugin.kz