"Астана Опера" театрының архитектурасы

03 маусым 2014, 13:25

«Астана Опера» Мемлекеттік опера және балет театры 2013 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә Назарбаевтың бастамасымен құрылған. Ол Астанамыздың 15 жылдығына арналған сыйлық ретінде қолданысқа берілген.

Астананың сол жақ жағалауында орналасқан «Астана Опера» театры өзінің асқан әсемдігімен таңқалдырады. Жаңа театр әу баста ғажайып кешен ретінде, өзінің бойына бірқатар техникалық және көркемдік жетістіктерді жинақтаған, саусақпен санарлық сирек кездесетін әлемдік деңгейдегі белді де беделді опера және концерттік залдардың, яғни Миландағы «Ла Скала», Мадридтегі Корольдік опера, Мәскеудегі Үлкен немесе Нью-Йорктегі «Метрополитен опера» сияқты театрлардың қатарына кіруге толық құқығы бар өнер шаңырағы ретінде ойластырылған болатын. Оны жүзеге асыруға отандық мамандардан басқа, Швейцария, Италия, Албания, Марокко, Ресей шеберлері де қатысты. Әрі жоспарлау барысында мұндай ғимараттарды салудағы жинақталған әлемдік тәжірибе ескерілді.

Жоба негізінде классикалық тұрғыдағы, яғни эллинистикалық нақышқа, маниьеризм мен бороккоға баса мән берілген.

Көше жақтағы есік алдына үлкен жаяу көпір салынып, ол «Астана Опера» атты орасан зор ғажайып ғимаратпен әдемі үйлескен. Театр 9 гектар жер көлемінде қанат жайған. Ғимараттың алып жатқан жері – 64 000 шаршы метр. Оның 3000 шаршы метрі 4 сахнаға тиесілі. «Астана Опера» театры өзінің көлемімен ғана емес, архитектуралық керемет көріктілігімен таңдай қақтырады.

Фасад

Театр кең аумақта орналасып, оның айналасын жасыл желектер, бау-бақшалы гүлзарлар қоршаған. Ол баспалдақты терасса жүйесі арқылы көтеріңкі қыр үстіне орналасқан. Ал алаңына табиғи тастар төселген. Театр сыртын қаптауға үш түрлі материал қолданылған: табиғи тас (мәрмәр), жез және мыс. Фасадтары әртүрлі жағдайда өңделген. Классикалық үлгідегі театрларға тән декоративтік сипаттағы тастармен безендірілген. Бұдан өзге үлкен тас тақтамен (фасадтың төменгі жағы) жылтыр тақтамен (фасадтың жоғарғы жағы) әсемделіп, үлкен терезелері пилястрлармен, карниздермен және декоративті көмкерілумен алмасады. Қайталанып отыратын әйнектегі шаңырақ келбетін елестететін «жалған витражда» көптеген ою суреті бар.

Театрдың төбесіне қойылған квадрига (авторы - Қанат Нұрбатыров) сақтың патшайымы Томиристің бейнесінде берілген. Барлық мүсіндік композиция қоладан жасалып, уақыт өтісімен патинамен бүркеліп, көркемдік қасиеті одан әрі әрлене түскен.

Бас фойе

Вестибюль деңгейіндегі екі қабатты төбе жүйесі декоративті грек-рим сәнін бұзбай, маньеризм стиліндегі фронтон интерпретациясымен біте қайнасқан. Әрі қарай қомақты екі доға тектес барокко үлгісіндегі басқыштар аумақты кеңістікке эллипс нысанында орналасқан. Бұдан соң ұлттық декоративтік фрагменттерді байқаймыз. Олар әкімшілік орналасқан аймақта, одан соң негізгі бөлмелердің (камералық музыка залы, мейрамхана, жартылай фуцнкционалды фойе) архитектурасы мен әсемделуінде қолданылған.

Басқыштың ең жоғары жағында сәнді де салтанатты президенттік ложаға кірер есік орналасқан. Әлбетте, нақ осы қабат театрдың ең сымбатты да көрнекті бөлігі болып саналады. Екі қайтара вестибюльді айналып өтіп, біз кішігірім VIP залдарына тап боламыз. Аталған залдар театрдың алдыңғы бөлігінде орналасқан.

Камералық залдың фойе бөлмесі

Төртінші қабатта орталық балконға және көрмеге кіретін есік бар. Мейрамхана да осы жерде. Әр бөлмесі сицилиялық мәрмәрмен және жапырақша алтынмен безендірілген. Ал төбесіндегі өрнек оюлары италиялық дизайнерлердің қолымен салынған.

Көрермен залы

Негізгі көрермен залы ұлттық нақышпен әшекейленген. Ол адамға лайық жасалып, «италиялық мәнерде», бүгінгі заман талабына сай жетілдірілген. Көрермендер үшін орындар партер, бельэтаж және жоғарғы деңгейдегі үш қатарлы ложаға бөлінген. Басындағы бесінші деңгейде орталық балкон және үшінші деңгейдегі қапталда галерея орналасқан. 450 орынды партер еңкейіңкі, әрі көрерменге тамаша шолу мүмкіндігін тудырады. Партердің төменгі еден деңгейі сахна деңгейінен бір метр төмен.

Залға үш кіру есігі қарастырылған: белдігіндегі бас кіру есігі және екі қапталдағы есіктері.

Акустика

«Астана Опера» театры ғажайып дыбыс сапасымен мақтана алады. Акустикамен Италия және Алманияның жетекші мамандары жұмыс істеп, нәтижесінде асқан дыбыстық сипаттамаға қол жеткізген. Залдың ішінде дыбыс сапасын төмендететін "ойқы–сойқысы" жоқ. Креслолар мен айналар, декоративті мәнерлі жапсырмалар – бәрі, дыбыс тербелісін шағылтатындар не жұтатындар. Ең ұсақ бөлшектеріне дейін ойластырылған. Миландағы атақты Ла Скала театрындағыдай креслолардың еңкіш бұрышы мен бұрылысы да есепке алынған. Театр акустикасының ғажап сапасына паркеттік еденге қолданған жезбен қабыстырылған шамшат және қайың ағашы, баяу өсетін канадалық қарағай, шие панельдері әсер етеді.