10 қаңтар - Ілияс Есенберлиннің туған күні

Бүгін, 10 қаңтар Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлығының лауреаты, қазақ әдебиетінің тарихында бүгінге дейін ең көп роман (17) жазған жазушы - Ілияс Есенберлиннің туған күні. Есін білетін қазақ Есенберлинді танымайды десек, елдігімізге сын болар. 

 "Есенберлин Ілияс қызық еді, 

Ерейменнің сілемі,

Үзігі еді.

Арғымағы болса да арық тіпті,

Аламанда, әйтеуір, жарып шықты.

Тірескеннің біразы шыдамады,

Тізесі де қатты еді жарықтықтың!

Саялайтын кісісін саялайтын.

Аялайтын адамын аялайтын.

Ағайын деп жатпайтын,

Ағайынды

Аямайтын жерінде аямайтын!

Елім дейтін, әйтеуір, жерім дейтін.

Ер үстінде ешкімге берілмейтін.

Жазуға да, әрине, жалықпайтын,

Егеске де - шіркін-ай!- ерінбейтін!

Бұл мінез ғой...", - деп жырлады Қадыр ағамыз "Ілияс Есенберлин" өлеңінде.

Қазақ халқының белді қаламгері 1915 жылы Ақмола облысындағы Атбасар қаласында туған. 1940 жылы Қазақ тау-кен институтын бітірген. Ұлы Отан соғысына қатысқан. Соғыстан кейінгі жылдарда филармонияны, "Жазушы" баспасын басқарады, т.б. жұмыстар атқарады.

1983 жыл Қазақ әдебиетінен жалынды жазушымызды алып кетті. 

Ілияс Есенберлин 1967 жылы "Айқас", 1968 жылы "Ғашықтар", 1971жылы "Алтын құс", 1974 жылы "Көлеңкеңмен қорғай жүр", 1978 жылы "Маңғыстау майданы", 1978 жылы "Аманат", т.б. романдарымен оқырман назарын өзіне аударды.

Еңбек Қызыл ту ордені, «Құрмет белгісі» орденімен және «За боевые заслуги», «За оборону Ленинграда» медальдерімен марапатталды. 1968 жылы «Айқас» романы үшін Қазақ КСР мемлекеттік премиясының жүлдегері атанды.

«Адамзаттың нағыз шын тарихын тарихшы емес, суреткер жазады» - дейді М. Горький. І. Есенберлин осы принципті ту етіп ұстап, ғылымда да сол уақытқа дейін терең сараланып бітпеген тарихтың қос қыртыс қатпарларына қазақ қаламгерлерінің ішінде тұңғыш рет қаламгер көзімен саяхат жасап, оқырман назарын көне тарихтың әлі ашыла қоймаған тың беттеріне аударады. Қазақ романдары ішіндегі ең көрнекті шығармалардың көшінде жүрген "Көшпенділер" романы соның айғағы болса керек.. 

Дайындаған: Ақерке Әбілхан

Сурет: writers.kz, kazprose.wordpress.com