Балқаш көлі - айнадай жарқыраған айдын

Балқаш көлі - айнадай жарқыраған айдын
Фото: depositphotos/Petrichuk

Балқаш көлі – Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан тұйық көл. Касспий, Арал теңіздерінен кейін аумағы бойынша үшінші орында. Көлдің батыс және шығыс бөліктерінің минералдарыны екі түрлі болып келеді, бөліктер жіңішке бұғазбен жалғасады. Батыс бөлігінің суы тұщы, ал шығыс бөлігі жағында ащы болады. Балқаш көлі – Алматы, Қарағанды, Жамбыл және Шығыс Қазақстан облыстарын қамтиды. Бетпақдала жерімен шектеседі. Орта ғасыр карталарында Балқаш Орта Азияның Жетісу аумағына енген.

Балқаш көлінің суының екі бөлікте әр түрлі болғаны ғарыштан айқын көрінеді. Шығыс жағындағы ащы көл түсі көк болса, батыс бөлігіндегі тұщы су түсі сұр болады.

Көлде ихтиофаунаға жататын сазан, Амур балығы, алабұға, қая, шабақ, шұбаржон, ақбалық, табан, ақмаржан, жайын т.с.с балықтар кездеседі. Арал теңізінде жойылып кеткен шабақ пен Арал қаязы тек осы көлде кездеседі. Ал ақбалық пен алабұға Халықаралық Қызыл Кітапқа енген. Жыл сайын Балқаш көлінде 8-10 мың тонна балық ауланады.

Балқаш көлінің оңтүстік жағалауында, қамыс тоғайларда құстың мыңнан астамы мекен етеді. Жиырмадан астам құс түрі Қазақстан Республикасының Қызыл Кітабына енген.


Фото: depositphotos/Petrichuk

Құятын өзендер: Іле, Аягөз, Ақсу, Лепсі, Қаратал

Көлдің қататын кезі: қараша-наурыз айлары

Ірі елді мекендері: Балқаш, Сары-Шаған, Приозерск, Үлкен, Мыңарал, Шығанақ

Ірі аралдары: Басарал, Ортаарал, Тасарал, Олжабекарал, Ұлтарақты, Қоржын, Алғазы (барлығы 43 арал)

Аумағы: 16,4 шаршы шақырым

Ең терең жері: 26 метр

Орташа тереңдігі: 5,8 метр

Көлемі: 112 шақырым куб

Ұзындығы: 605 шаршы шақырым

Ені: шығыс бөлігінде 9–19 шақырым, батыс бөлігінде 74 шақырым

Экономикасы: гидроэнергетика, балық аулау, көлік тасымалдау, туризм

Климаты: шөлді

Қаңтар айындағы орташа температура: -14 0С

Шілде айындағы орташа температура: +30 0С

Жылдың орташа жауын-шашын мөлшері: 131 мм

 

Ғ. Ұзақ