Жаз мезгілі жақындай бастағанда артық салмақтан арылғысы келетіндер көп. Наурыз айын диеталар мерзімі десек болады. Ендеше, тиімді нәтиже беретін танымал диеталарды ұсынамыз.
Палео-диета
Диета негізі:
- Майсыз ет пен құс, балық пен теңіз өнімдері, жұмыртқа, саңырауқұлақ, жаңғақтар, жидектер, жемістер мен көкөністер, шөптер, дәмдеуіштер және өсімдік майын жеу ұсынылады;
- Астық тұқымдастар, бұршақтылар, сүт өнімдері, қант және тұз жеуге болмайды.
Кез келген шектеу салмақтың азаюына әкелетіндіктен, палео-тамақтану да арықтауға әкеледі. Алайда сізде лактоза жеткіліксіздігі немесе «целиакия» ауруы болмаса, онда мұндай диета үйлесімді деп саналмайды. «Целиакия» түсінігі немесе «глютен энтеропатиясы» медицина сөздігіне XIX ғасырдың соңында енді. Бұлай деп жеуге жарамды дақылдардың кей түрлері (бидай, қара бидай, сұлы, арпа) тудыратын созылмалы ішектер бұзылуын айтады. Бұл олардың құрамындағы глютен ақуызына байланысты. Сол кезде целиакиясы бар адамдарға арналған алғашқы емдік рацион пайда болды. Алайда бұл өте сирек кездесетін ауру, ал асқорытуы қалыпты адам үшін астық тұқымдастар мен сүтті, сүт қышқылды өнімдерді рационнан алып тастаудың қажеттілігі жоқ. Себебі тұтас дәндерден дайындалған ботқа — күнді жақсы бастауға және салмақты бақылауда ұстауға көмектесетін таңғы ас.
Mind тамақтану жүйесі
Диета негізі:
- Пайдалы 10 тағам тобын (жасыл жапырақты және басқа да көкөністер, жаңғақтар, жидектер, бұршақтылар, тұтас дәнді өнімдер, балық, құс, зәйтүн майы, шарап) жеу;
- Пайдалы емес 5 тағам тобын (қызыл ет, кілегей майы мен маргарин, ірімшік, пісірмелер мен тәттілер, қуырылған тамақ және фастфуд) рационнан алып тастау.
Фастфудтан аулақ болуға себеп керек болса, мұндай диета — жақсы мүмкіндік. Тізімде стандартты азық-түліктер көрсетілген. Алайда, жақсы өнімдер ағзаға немесе психикалық белсенділікке зиян келтіре қоймайды. Сондықтан майсыз ет, сапалы ірімшік — суға піскен күрішке және көкөністерге жақсы қосымша. Тамақ пайдалы болуы үшін оны дұрыс дайындай білу маңызды. Тамақты майға қуырудан бас тартып, буға немесе пешке пісіруді әдетке айналдырыңыз. Қызыл шараптың құрамында жүзімдегідей ағза үшін маңызды антиоксидант — ресвератрол бар. Алайда шараптағы спирт тәбетті ашады және артық тамақтануға әкеледі. Сондықтан мөлшерін білу маңызды.
Ішті кетіретін диета
Диета негізі: ақуызға, жасұныққа, моноқанықпаған майлы қышқылдар, минералдар мен дәрумендерге бай энергетикалық азық-түліктер (жұмыртқа, қызыл жемістер, зәйтүн майы, үрмебұршақ, майсыз ет пен балық, жасыл көкөністер, дәмдеуіштер).
Егер дұрыс және тиімді тамақтансаңыз, асқазан да дұрыс жұмыс істейді. Алайда егер сізде асқорыту жүйесі проблемасы (жаралар, гастрит, колит, панкреатит) болса, мұндай аурулардың іш кебу секілді салдарынан диетаны өзгерту арқылы ғана арылу мүмкін емес. Алдымен бұл проблеманы дәрігермен емдеп алған жөн. Дегенмен, мәзіріңізге энергетикалық өнімдерді қосу артық етпейді. Себебі олар асқазан-ішек жолы жұмысын жақсартады, метаболизмді ынталандырады және іштегі артық майды кетіруге көмектеседі.
Смузи-диета
Диета негізі: 3-4 апта бойы жемісті-көкөністі қоспалар ішу.
Бұл жерде бірінші кезекте холестерин ағзадағы маңызды қызметті атқаратынын түсіну маңызды: жасуша жарғағығының құрамына кіреді және жасушалар бөлінуіне қатысады. Жыныстық гормондар — түрі өзгертілген холестериндер. Оның бір бөлігі ағзаға құрамында майы бар азық-түлікпен келеді. Майлар күндізгі рационның 20%-ын құрауы керек, бастысы олардың дұрысын таңдау маңызды. Смузи-диета ұзақмерзімді әсері бар арықтауға арналған тамақтану жүйесі ретінде емес, аптасына немесе айына бірнеше күн ұстанатын диета ретінде жақсы.
Бөлшектік тәртіппен тамақтану
Диета негізі: азғантай порциямен жиі әрі жүйелі тамақтану.
Бөлшектік тәртіппен тамақтану — ДСҰ мақұлдаған тамақтану жүйесі. Мұндай тамақтану жүйесін ағзаны күйзеліске түсірмей, өмір бойы ұстануға болады. Егер бәрін дұрыс істесеңіз, аш жүрмейсіз және артық салмақ қоспайсыз. Бастысы, таңғы асқа — баяу көмірсулар (мысалы, ботқа), түскі асқа — баяу көмірсулар/ақуыз бен жасұнық (жармалар, көкөністер, ет), кешкі асқа ақуыз (ет, құс, сүзбе) жеу керек.
Қорытындылап, дұрыс тамақтанудың негізгі принциптеріне тоқталайық:
Әр үш сағат сайын тамақтану. Май жасушалары — ағзамыздың энергетикалық қоры. Май жасушалары калорияны қорға жинамай, энергия ретінде беру үшін әр 2,5-3 сағат сайын тамақтану керек. Осындай режим май жасушаларының энергия алмасуын реттейтін инсулиннің көбеюін болдырмауға мүмкіндік береді. Бірақ зиянды тіскебасарлардан аулақ болу керек.
Сүт қышқылды азық-түлік жеу. Күннің екінші жартысында сүтті немесе сүт қышқылды өнімдер жеген дұрыс. Себебі олардың құрамындағы кальций мен фосфор осы уақытта жақсы сіңеді. Алайда тәтті йогурттар мен сүзбешелер жемеген жөн.
Міндетті түрде таңғы ас ішу. Таңғы ас ағзаны жұмысқа дайындайды. Егер таңертең дұрыс тамақтанып алсаңыз, ұзаққа дейін қарныңыз ашпайды әрі сергек жүресіз.
Кешкі асты ұмытпау. Кешкі 18:00-ден кейін тамақ жеуге болады. Бастысы, ұйықтағанға дейін 2,5 сағат бұрын ішіп алған дұрыс. Кешкі асқа көмірсулар мен жемістер емес, ақуызға бай тағам жеу ұсынылады.
Тұз бен қантты шектеу. Тұзды артық жеу — ішкі ісіну мен гипертонияға, қантты көп жеу — диабет пен ашуланшақтыққа әкеледі.
Су көп ішу. Күніне 2 литрден аз емес таза су ішу маңызды. Кофені азайтып, газдалған сусындардан бас тартыңыз.