Омар Хайям – әлемге аян төрт тағандардың (рубаи) авторы. Ақын өмір мен өлім, жақсы мен жаман, қанағат пен обырлық, жастық пен кәрілік, ізгілік пен зұлымдық, жұмақ пен тозақ, т.б. тақырыптарды төрт жолды өлеңге сыйғыза білген әйгілі парсы ақыны. Оның рубаиларының өзі бөлек әңгіме. Бұдан бөлек астрономия және математикаға байланысты бірнеше еңбегі бар. Ғұламаның адам, өмір туралы 10 нақылына назар сала отырыңыздар!
* * *
Адамның санасы қаншалықты төмен болса, ол мұрнын соншалықты аспанға шүйіреді.
* * *
Маған адамның кедейлігі емес, оның ойы мен жанының кедейлігі қынжылтады.
* * *
Жұлынған гүл сыйлануы тиіс, жазыла басталған өлең - аяқталуы, ал сүйікті әйелің - бақытты, олай болмаса, әлің жетпес тірлікті бастамауың керек.
* * *
Жас та өтер, бірте - бірте кәрі де өтер,
Баянсыз бұл жалғанның бәрі бекер.
Жаһанда мәңгі жасар жан жоқ, сірә,
Кетеміз, кетті, келер, тағы кетер...
* * *
Өмір сүрудің екі заңын білген адам бақытты болар. Бірі - не болса соны жей бермей, азығына талғаммен қарайтын жан; бірі - кім болса, сонымен дос болмай, айналысындағы достарын жөнімен таңдай білетін адам.
* * *
Ей, көңілім, сыйлық күтпе бұл заманнан қараңғы,
Уақыт озар барлығынан шаң қаптырып адамды.
Дертің әр сәт күшейеді, ауырады тынымсыз,
Күткенменен мына уақыт емдемейді жараңды.
* * *
Біреуге риясыз сену оның қолына өз еркіңмен өткір қанжар ұстатқаның. Лыпып тұрған қанжармен ол сені қорғауы да мүмкін, бауыздауы да мүмкін.
***
Бәрін түсіндіруге болады, бірақ бәріне емеc.
***
Өмірде дана секілді сүргің келсе, екі басты қағиданы жаттап ал: әр нәрсені жегенше, аш қалған дұрыс; әркіммен өмір сүргенше, жалғыз болған дұрыс.
***
Көздер сөйлей алады. Қуаныштан күле де, жылай да алады. Көздермен естен адастыруға да, жылата да аласың. Сөздермен алдауға болады, бірақ көзбен алдау мүмкін емес. Адамның көздерінде тылсым күш жатыр...