Карден Айваченко (Кеңес Одағы)
Қабырғаны қайыстыратын бұл әңгіме былай басталды.
Биік ғимараттың алтыншы қабатындағы үш адам қатты ұрсысып жатты. Әйел әдемі қолдарымен төсек жапқышты шеңгелдей, құты қаша өзін ақтап отыр: «Жаным, Джон! Ештеңені де қате істемегеніме ант ішемін! Ол мені аздырды, мені зорлады, мен қарсылық көрсеттім...»
Араларындағы ұзын пальто киген еркек қолдарын ербеңдетіп үшінші біреуді шыжғырып жатты: «Арсыз! Қазір-ақ көкеңді көзіңе көрсетемін, сен мына әлжуаз әйел үшін көретінді көретін боласың!»
Бөлмедегі үшінші адам – өрімдей бозбала. Дәл осы сәтте оның киім-кешегі алқам-салқам болып тұрса да, өршелене түсіп: «Мен бе? Не болды, мен ештеңе де істегем жоқ, мен...» деп қарсыласады, сырлы жанарына мұң толып үй ішіне тінте қарады.
Ұзын пальто киген еркек көшеге қараған терезені ашты да, киімінің ұйқы-тұйқысы шыққан бозбаланы қолтығына қыса көтеріп апарып, терезеден тастап жіберді.
Бозбала өзін кеңістікте ұшып бара жатқандай сезінді. Ол шалбарын түймелеп, іштей: «Оқасы жоқ! Сәтсіздік тек қана адамды жігерлендіреді!» деп өзін жұбатты.
Алтыншы қабаттан құлап бара жатқан ол қыстыға ауыр күрсінді. «Тәңірім-ау! – бозбала ойға шомды, – мен оны сүйген едім ғой! Ал, оның күйеуіне ашық айтуға да батылы жеткен жоқ! Қазір мен оны өзімнен тым жырақта, маған түк қатысы жоқ адам сияқты сезініп тұрмын».
Үмітсіздене осыны ойлаған сәтте, ол бесінші қабатқа жеткен еді. Терезеден ұшып өтіп бара жатып, үй ішіне үңілді.
Бір оқушы үстел шетіне шынтақтай кітап оқып отыр екен.
Ол өзінің бұрын ойын – тамашаға беріліп, оқымай қойғанын ойлады. Дәл қазір ол білімге ынтыға қалды. «Ей, сүйікті оқушы!» деп айғайламақ болды ол балаға, -сен менің көңіл түкпірімде көміліп қалған арманымды ояттың. Мені қияли өмірге деген мағынасыз ынтызарлықтан арылттың. Дәл қазір сол ынтызарлық жаңағы алтыншы қабаттағы өкінішті нәтижеге мұрындық болған еді-ау!
Алайда, бозбала өзін тежеп алды, айғайлаған жоқ. Керісінше, ол төртінші қабатқа қарай қалықтай берді. Төртінші қабаттағы терезе алдында үріп ауызға салғандай әдемі бойжеткен отыр. Ұзаққа тігілген көгілдір көздерінен әлдеқандай мұң көрінеді.
Бозбала бойжеткеннен көз айырмай қарап қалды. Дәл осы сәтте ғана, ілгеріде өзінің әйелдермен әуейеленуі тек алдамшы сезім ғана екенін шындап сезінді, әрі, осы сәтте ғана қастерлі де сырлы махаббатты шанайы түйсінгендей болды.
Ол осындай қарапайым жанұя тұрмысын, осындай тіл жеткісіз сүю құдіретін, осынау көңілді, тату-тәтті өмір кешу тәсілін ұната бастады.
Осыдан кейінгі көріністер оның бұл ойын бекемдей түсті.
Үшінші қабаттың терезесінен ол бір ананың тәтті жымиыспен баяу ғана бесік жырын айтып, балпанақтай бөпешін тербетіп отырғанын көрді. Әйелдің көзінен анаға тән мақтанышты сезім ұшқындап тұрды.
«Мен де төртінші қабатта көрген бойжеткен сияқты қызбен үйленіп, үшінші қабатта көрген сүйкімді бөпетайдай ұл тудырсам, - деп ойлады бозбала, - жанұямдағылар үшін барымды арнасам, олар үшін берген қиындығымды бақытым деп білер едім».
Бозбала ұшып отырып екінші қабаттың терезесіне жетті. Бұл арадағы көрініс бозбаланың жүрегін өткір қанжармен тіліп-тіліп жібергендей-ақ ашытты.
Кереметтей безендірілген бөлмедегі қымбат бағалы жазу үстелінің шетінде шаштары ұйпа-тұйпа бір еркек отыр, оның қыбырсыз қос жанары үстелдегі суретке қадалып қалыпты. Оң қолымен әлденелерді жазып отыр, сол қолындағы тапаншасын самайына кезей берді.
«Тарт қолыңды, есуас! Өмір қандай тамаша екенін білмейсің бе?!» бозбала айғай салып, оны райынан қайтармақ болды, бірақ, әлдеқандай бір қуатты күш оның үнін шығармай қойды.
Бөлменің іші бейне хан сарайындай сәулетті еді. Бозбала осындай байлық, жан рахатынан өмірдегі әлдебір нәрсенің, барлық жарасымдылық пен қанағаттың күлін көкке ұшыратынын ойлады. «Бұл, сірә, не нәрсе?» бозбала ойлаған сайын жүрегіндегі жүктің салмағы ауырлап бара жатқандай сезінді. Осы кезде, ол бірінші қабаттың терезесіне жеткен еді. Тағдыр оны тәлкек етіп, әжуалы жауап қайтарған сияқты. Ол бірінші қабаттың терезесінен өз сұрағының жауабын көрді.
Терезенің алдында бір жас жігіт отыр, жартылай жалаңаш денесін терезе пердесі жасыра алмапты, жігіттің тізесінде кеудесінде лыпасы жоқ әйел отыр. Бұл әйелді ілгеріде көргені бозбаланың есіне түсті, ол кезде, салауатты киінген бұл әйел күйеуімен бірге серуендеп жүрген. Ал, мынау басқа еркек.
Осы сәтте, бозбала өзінің әлгіндегі оқушы сияқты құлшына білім үйреніп, төртінші қабаттағыдай әдемі қызбен үйленіп, үшінші қабатта көргендей бақытты отбасы құру жоспарын есіне алды. Жүрегі тағы бір рет қан жылады.
Бозбала бағанадан көз алдынан сағымдай жалт етіп өткен барлық болмыстың тәтті түстей бақыттың мәнсіз елесі екенін сезінді. Ақырында ол тәтті қиялынан бүкілдей арылды.
«Қанша айтқанмен, мен бұл өмірдің мән-мағынасыз екенін өз көзіммен көрдім ғой! Тірі жүру ақымақтық, әрі, азап» бозбала осыны ойлағанда, жүзінен мысқыл күлкі білінді. Ең ақырында, ол адамдар қайшыласып жатқан жолда өзінің ұшу сапарын тәмәмдауға бекіді.
Үймелеген жұртшылық бозбаланың қыбырсыз жатқан денесін қаумалап тұрған сәтте, оның бірер минуттың алдында, шырма-шату, күрделі ойынды бастан кешіргенін ешкім де сезген жоқ.
Аударған: Шолпан Қазез
Дайындаған: Мейіржан Әуелханұлы
Сурет: pp3.cn