Көптеген басқа елдердегі сияқты Қазақстанда халықтың қартаюы денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру және қоғам өміріне белсенді қатысуға байланысты қиындықтарға тап болады. Ұзақ өмір сүру және медициналық көмекті жақсарту егде жастағы адамдар санының өсуіне әкеледі, бұл әлеуметтік және экономикалық бейімделуді талап етеді.
Әрине, халықтың қартаюы – қоғамда егде жастағы адамдардың көбірек болатын процесс. Себебі адамдар ұзағырақ өмір сүріп, жаңа сәбилер аз туады. Бұл үрдіс тек Қазақстанда ғана емес, басқа елдерде де байқалады.
Қазақстанда халықтың қартаюы бізде қарттардың көбейгенін білдіреді. Олар ерекше көмек пен көңіл бөлуді қажет етеді. Бір жағынан, бұл жақсы, өйткені адамдар қоғамға араласып, өз тәжірибесімен бөлісе алады. Екінші жағынан, бұл қарт адамдардың денсаулығы мен әл-ауқатына көбірек көңіл бөлу және қамқорлық қажет дегенді білдіреді.
Шетелде, халықтың қартаюы үлкен проблемаға айналған дамыған елдерде қарт адамдарды қолдаудың арнайы бағдарламалары бар. Оларға медициналық көмек, зейнетақы және белсенді уақыт өткізу мүмкіндіктері кіреді. Бұл бағдарламалар аға ұрпаққа өздерін маңызды және қоғамға қатыстылығын сезінуге көмектеседі.
Негізгі хабарлама: халықтың қартаюы қалыпты процесс, бірақ ол ерекше назар аударуды және қолдауды қажет етеді. Біз қарт адамдардың өзін бақытты, дені сау және қоғам үшін маңызды сезінетіндей жағдай жасауымыз керек. Бұл Қазақстанда да, басқа елдерде де барлық ұрпақтың толыққанды өмір сүруі үшін маңызды.
Шетелде, Швеция, Жапония сияқты дамыған елдерде де халықтың қартаюы қызу талқылануда. Бұл елдер басқа елдерге үлгі бола алатын инновациялық әлеуметтік қолдау, денсаулық сақтау және белсенді қартаю бағдарламаларын әзірледі.
Шетелде, әртүрлі елдерде халықтың қартаю мәселесіне әртүрлі көзқарастар бар. Мысалы, Жапонияда жүз жылдықтар құнды ресурс саналады, ал үкімет олардың өмірін жеңілдету үшін инновацияларды белсенді түрде енгізуде. Швеция адамдарға ыңғайлы қартаюға көмектесу үшін күтім көрсету және медициналық қолдау сияқты әртүрлі әлеуметтік қызметтерді ұсынады.
Кейбір елдер, мысалы, Германия «барлық жастағы қалалар» тұжырымдамасын жүзеге асырып, жастардың да, қарттардың да қажеттіліктерін қанағаттандыратын инфрақұрылымды құруда. Бұл қоғамдық көліктерге, медициналық мекемелерге және демалыс орындарына ыңғайлы қолжетімділікті қамтиды.
Оңтүстік Кореяда егде жастағы адамдардың білім алуына және қоғамдық өмірге белсенді қатысуына баса назар аударылады. Онда егде жастағы азаматтар араласып, жаңа нәрселерді үйреніп, физикалық және психикалық денсаулығын сақтай алатын клубтар мен курстар құрылуда.
Осылайша, шетелде әртүрлі стратегиялар қолданылады, бірақ жалпы мақсат бір – егде жастағы адамдарға құрмет, қолдау көрсету және қарттықта белсенді және бақытты өмір сүруді жалғастыру мүмкіндігін қамтамасыз ету.
Халықтың қартаюы Қазақстанның ғана емес, әлемнің көптеген елдерінің әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларына әсер ететін жаһандық үрдіс. Қазіргі қоғамда біз өмір сүру ұзақтығының ұлғаюымен және бала туудың төмендеуімен бетпе-бет келіп отырмыз, соның салдарынан қарт адамдар халықтың үлкен бөлігіне айналады.
Қазақстанда халықтың қартаюының әлеуметтік-демографиялық бейнесі де өзгеруде. Өмір сүру ұзақтығының ұлғаюы және медициналық көмектің жақсаруы егде жастағы адамдардың үлесінің өсіп келе жатқанын білдіреді. Бұл процесс әртүрлі қиындықтар мен мүмкіндіктермен бірге жүреді. Бір жағынан, өмір сүру ұзақтығының ұлғаюы адамдардың кейінгі өмірінде қоғамда белсенді және өнімді болып қала алатынын білдіреді. Екінші жағынан, бұл әлеуметтік қолдауға, денсаулық сақтау мен күтімге деген қажеттіліктің артқанын білдіреді.
Қазақстанда халықтың қартаюы қоғам мен экономикаға ерекше әсер етуде. Өмір сүру ұзақтығының артуы мен бала туудың төмендеуіне байланысты егде жастағы адамдар халықтың көбірек бөлігін құрайтыны анық.
Бұл үрдістің Қазақстанда өзіндік ерекшеліктері бар. Қарт адамдар жиі қаржылық қиындықтарға тап болады, өйткені зейнетақы қалыпты өмір сүруге жеткіліксіз болуы мүмкін. Медициналық көмек пен әлеуметтік қызметтердің қолжетімділігінде де проблемалар бар. Олардың денсаулығының жақсы болуы, лайықты баспанамен қамтамасыз етілуі және қоғамдық өмірге белсене араласу мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін қолдау бағдарламаларын әзірлеу маңызды.
Екінші жағынан, Қазақстандағы егде жастағы адамдардың жас ұрпаққа қалдыратын мол тәжірибесі мен білімі бар. Қарт адамдардың белсенді бастамаларын қолдау қоғамның дамуына ықпал ете алады.
Осылайша, Қазақстандағы егде жастағы адамдардың лайықты өмір сүруіне жағдай жасауға күш салу маңызды. Бұл денсаулық сақтауды жақсарту, қаржылық қолдау, сондай-ақ қарым-қатынас және мәдени-ағарту шараларына қатысу мүмкіндіктерін қамтиды. Қарт азаматтарды қолдау және құрметтеу болашақта күшті, төзімді қоғам құруға көмектеседі.
Шетелде, дамыған елдерде қартаюдың әлеуметтік-демографиялық көрінісі де мемлекеттік саясаттың маңызды аспектісі болып табылады. Швеция және Жапония сияқты елдер қарт адамдарға әлеуметтік қолдау көрсетудің кешенді бағдарламаларын әзірледі. Бұл бағдарламаларға денсаулық сақтау, зейнетақымен қамсыздандыру, білім беру және қарт адамдарға арналған белсенді және салауатты өмір салтын насихаттайтын ойын-сауық кіреді.
Қартаюдың әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларының негізгі аспектілерінің бірі – егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасы туралы мәселе. Бұл денсаулық сақтаудың қолжетімділігін, әлеуметтік және мәдени шараларға қатысу мүмкіндігін және күнделікті өмірде қауіпсіздік пен жайлылықты қамтамасыз етуді қамтиды.
Халықтың қартаю проблемасын шешу мемлекет, қоғам және жеке сектор арасындағы кешенді көзқарас пен ынтымақтастықты талап етеді. Бұл мәселені шешудің бірнеше жолын қарастырсақ:
1. Денсаулық сақтау жүйесін дамыту: Қарт адамдарға сапалы медициналық көмектің қолжетімділігін арттыру, оның ішінде жасқа байланысты аурулардың алдын алу, диагностикалау және емдеу.
2. Әлеуметтік қолдау: Зейнетақыны, тұрғын үйді субсидиялауды және қарт азаматтарға жәрдемақыны қоса алғанда, әлеуметтік қолдау бағдарламаларын әзірлеу.
3. Білім беру және бейімдеу:Қарт адамдарды жаңа технологияларды қолдануға және қоғамдық өмірге қатысуға тәрбиелеу және дайындау. Жұмыс орындары мен қоғамдық орындарды қарт адамдарға ыңғайлы ету үшін бейімдеу.
4. Белсенді қартаю: Қарт адамдардың белсенді өмір салтын, соның ішінде спортты, хоббиді, мәдени іс-шараларды және қоғамдық волонтерлерді қолдау және ынталандыру.
5. Мамандандырылған қызметтер:Қарттар үйлері сияқты күтім мен медициналық көмек көрсетілетін мамандандырылған мекемелер мен қызметтерді дамыту.
6. Мемлекеттік саясат:Қарт азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғайтын және оларға лайықты өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ететін мемлекеттік стратегиялар мен заңнамаларды әзірлеу.
Халықтың қартаю проблемасын тиімді шешу тек үкіметтің күш-жігерін ғана емес, сонымен бірге бүкіл қоғамның белсенді қатысуын талап етеді.
Қорытындылай келе, халықтың қартаюы – қоғам мен үкіметтің назарын талап ететін күрделі мәселе. Белсенді және лайықты қартаюды қамтамасыз ету үшін егде жастағы адамдарды әлеуметтік қолдаудың инновациялық тәсілдерін әзірлеу қажет. Денсаулықты қолдау, әлеуметтік инклюзия және білімге қолжетімділік Қазақстандағы және бүкіл әлемдегі егде жастағы адамдардың сапалы өмір сүруін қамтамасыз етудің негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.