Қазіргі жастар Кореяның дорамасын, Жапонияның мангаларын жиі оқып уақыт өткізетіні барлығымызға мәлім. Дегенмен, Азияның көршілес екі мемлекеті болса да, Оңтүстік Корея мен Жапонияның арасында бізге беймәлім текетеріс орын алуда. Оның туындау себептерінің бірі – Докто аралының мәселесі. Докто аралы қай елге тиесілі?
Жалпы, Докто аралы Оңтүстік Кореядағы Уллында аралынан шығысқа қарай 87.4 км, ал теңізден 216 км алыста орналасқан. 2 арал және 89 кішігірім тас алқаларынан құралған бұл аралдың Докто есімі кәріс тіліндегі есімі болып табылады. Ал Жапонияда бұл аралдың есімі Такешима. Неліктен бір арал екітүрлі аталған дейсіз ғой? Оның себебі Жапония мен Кореяның мыңдаған жылдарды қамтыған тарихының желісінде.
Тарихтың саптарына үңілетін болсақ, Докто аралын алған ашқан мемлекет Усангук деп аталады. Усангук қазіргі Оңтүстің Кореяның ежелгі атауы. Демек, Докто аралын алғаш көріп ашқан мемлекет Оңтүстік Корея екені анық. 1625 жылы дәл осы аралды Жапония мемлекеті Такешима деп атайды. Осындай екі мемлекеттің тату-тәтті қатынасы 1693 жылға дейін ғана жалғасады. Себебі дәл осы жылы Ан Ён Бок балықшының оқиғасы орын алады. Нақтырақ айтатын болсақ, Уллындо аралына балық аулауға шыққан Ан Ён Бок және Пак Одун кәріс балықшылары ойда жоқта жапон әскерімен тұтқынға алынып, Жапонияға күшпен айдаланады. Дәл осы сәттен бастап, екі мемлекеттің арасында Уллындо дауы пайда болады.
Нақты осы жағдайдан кейін, Жапония мемлекетінен Докто аралына екі жылда бір рет тексеру келіп тұратын болады. 1695 жылы Жапония билігі Уллындо және Докто аралдары қай мемлекетке тиесілі екенін білу үшін сұрақ қоя, оған бұл аралдар Оңтүстік Кореяның жері екеніндігін жауап ретінде қабылдайды. Яғни Жапонияның өзі Доктоны Кореяның жері екенін ресми түрде мойындайды.
1770 жылы Корея энциклопедиясында да Уллындо Кореяның жері ретінде бейнеленген. Алайда 1905 жылы Жапония Ресеймен соғысты бастайды. Сол сәтте әскери күшті дайындайтын жер қажет болғандықтан, Докто аралының қожайыны жоқ деп өзара жерді тартып алмақ болады. Жапония Докто аралын кәрістердің «иә» деген жауабы болмай-ақ қолданады. Осылайша уақыт өткенмен, екінші Дүниежүзілік Соғыстан кейін Сан-Франциско бейбітшілік келісімінде «Жапония Кореяның тәуелсіздігін бойындады. Демек, Чеджудо, Комундо және Уллындо аралдары толығымен Кореяға тиесілі» деп жазылған. Атап өтетін жайт, бұл құжатқа сәйкес Чеджудо, Комундо аралдары шынымен қазіргі уақытқа дейін Оңтүстік Кореяның аумағы болып есептелінеді. Алайда, Докто аралы әлі де мәселе туындатуда.
Аталып өткен факттарға сәйкес, Докто мен Уллындо Кореяның жері болып табылғанмен, Жапония мемлекеті келісер емес. Оның дәлелі алдыңғы жылы баспасөз мәслихатында орын алған жағдай. Вашингтонда Жапония, Оңтүстік Корея мен Американың қатысуымен аталып өтпек болған баспасөз мәслихаті бірер күн қалғанда кенеттен тоқтатылады. Бірлескен баспасөз мәслихатының аталмау себебін ешкім нақты атап өтпеді. Дегенмен, бейресми дереккөздерге сүйенетін болсақ, бұл жағдай кәріс полиция басшысының Доктоға бағытталған сапарына жапон үкіметінің наразылығына байланысты дейді. Бұл жағдай арқылы Жапонияның әлі де Докто мәселесін мойындай алмайтындығы айқылдалады.
Докто аралының мәселесі тек Корея мен Жапонияға ғана тиесілі емес. Бұл әлемнің мәселесі. Қазіргі таңда күшейіп келе жатқан Солтүстік Кореяның әліне жауап беру үшін мемлекеттердің өзара жақсы ара қатынаста болуы қажет. Америка, Оңтүстік Корея мен Жапония бірге болған жағдайда Солтүстік Кореяға бағытталған қауқары қатаймақ. Дегенмен Корея мен Жапонияның жағдайы әлі де жақсы еместігін ескере отыра, Американың экс-премьер-министрі Эванс Ривиер де «Корея мен Жапония өзара мәселелерін шешуге атсалыспайтын болса, Америка, Солтүстік Корея мен Қытайға деген өз қауқарын атқара алмайды» деп атап өтті.
Даудың басы – Докто аралына барып көру мүмкіндігі барлығына беріле бермейтін асыл мүмкіндік. Арайда, дорамалардың отанында оқып жүргенімнің арқасында бұл мүмкіндікке ие бола алдым. Корея Республикасында білім алып жүрген басқа шет мемлекеттерден келген студенттермен қатар Докто аралына аттандық. Докто аралы басқа аралдарға қарағанда өзінің тау тастарының бейнесімен бөлек болып шықты. Кемеден шыққан бойда кәрістер «бұл біздің жер» деп қуана, сурет түсіруге жүгірді. Тіпті, кішкентай балаларын ертіп, отбасыларымен келген азаматтар да бар екен. Бүлдіршін ата-анасына «біз қайдамыз?» деп сұраған сәтте, бүлдіршіннің анасы «біз Докто аралына келдік. Бұл біздің жеріміз, бірақ жапондықтармен біраз келіспеушіліктер болып жатыр» деп түсіндіре кетті. Бұлдай диалогтарды естіп, кәрістердің шынымен патриот, өз еліне деген шексіз махаббатты сезінетін ерекше халық екеніне көз жеткіздім. Жайдарлы ауа-райымен қарсы алғанменен Доктоның басқа жерге бөлек өз ызғары сезілді. Тарихтың қатпарларының ызғары ма, әлде әбден көңілі қалған кәрістердің реніші ме, айғару оңай болмады.
«Сонда Доктода қазір тұратын адам бар ма? Олар жапондықтар ма, кәрістер ме?» деген кезекті сұрақтар мазалайды. Қазіргі таңда бұл аралда кәріс полиция қызметкерлері ғана жұмыс атқаруда. Атап өтетін жайт, әскери күштер емес, полиция қызметкерлері. Оның себебі - Докто аумағына әскери күштер кірген бойда бейбітшілікті сақтаудың қиындауы болып табылады.
Жылдар өтсе де, бұл мәселе шешімін таба алар емес. Докто аралының мәселесі шешілсе, Шығыс Азияның жағдайы бір қадым алға басатыны айқын. Екі мемлекет тыныш болса, Жапонияның мангаларымен жасалған «Нағыз жігіт сарбаздары» сияқты кәріс дорамалары көбеймейтігіндіне кім кепіл? Біздің қалауымыз да сол емес пе?