Тақырыпты қалай табу керек

Тақырып – ол ой, сана, соның дәлелденуін талап етесіз. Пирро, Швейцер, Курт Бах туралы кітаптарының тақырыбы – «Бах» емес, Перроның – Бах музыкасындағы сурет – бейнелеу бастау туралы ойы; Швейцердің – Бахтың музыка тілі емес – «бейне тілі»; Курттың тақырыбы – Бах музыкасының әуеннің негізі - «кинетикалық қуаты».

Жас музыкатанушының әлі де тақырыбы жоқ, оның ойында жұмысының саласы. Сондықтан, қандай да болсын ой әлі ізденіс жұмысының тақырыбы емес. Бұл ой, сана, біріншіден, болу керек – фактілермен бекітіліп, қайшылық болмау керек; ақиқат – бекіту, шындыққа сай; екіншіден, ол жаңа, не жаңаша құрылуы – алғашқы автордан өзгерілген, жаңа дәлелденуі; үшіншіден, ой, пікірге теориялық, практикалық құндылығы қажет; төртіншіден, ол мазмұнына бай, материалы кітап, мақала жазуына болатындай. Жұмысының негізі көп ой, сана болмау керек, екі – үш, бірақ оның құндылағы қандай: «бір алып – киттің салмағы жүз килькадан көп» деген мағына болсын.

Осы негізін, ойдың бастысын қалай табамыз? Қайдан алуға болады, қайдан іздейміз?

Композитор туралы, музыка саласы туралы арнайы әдебиеттерді оқыса тақырыпты тез табамын деген ой дұрыс емес. Арнайы әдебиет авторды қызықтырады, жаңа ойға тіреуі мүмкін, бырақ та осы жұмыс автордың ойын ақыл топастыққа шалынады. Сондықтан жұмысты арнайы әдебиетті оқу, білу емес...

Музыканың өзін зерттеу пайдалы; музыканы байқау кезінде жемісті ой туады. Біріншіден, өз басының түсінігінде байқаудың білім мен ойлауының дайындығы болу қажет; екіншіден, «жаныңдағы ғажайыпты» көре білуі, табиғи және байқаудың дамуы; үшіншіден, ойлай білуі, салыстыруы, ұқсастығы мен байланысын табу. «Ойлайтын көз көре алады» (А.Микулин).

Сондықтан, болжам «шоқ» болып жарқ етті – тақырып табылды ма? Жоқ. Жарқ еткен ой әлі де кандидаттық тақырыбы емес, ол дамусыз болмайды, ол жай ғана афоризм болмайды, ол болашақ тақырыбының ұйтқысы. Уақыт откесін, әлі де ізденістің жұмысы жүргесін тақырып бола алады...

Сондықтан, мидың «өзегі», «шарик», ядро өзіңді тартатындай болса, өз жаныңда күш – қуат жинайтындай болса, онда тақырып табылды; болжам жұмыс жазылады. Ол жұмыс сезім сұрапылы, өз бетімен ақпайды; енді сол жұмысты құру керек.

engime.org