"Совет үкіметі тарихымызды бұрмалады. Мемлекеті жоқ, шекарасы жоқ, тарихы тек 1917 жылдан басталатын бір ел болып шыға келдік. Енді осы тығырықтан шығу үшін менің ойыма келгені, әлемде қиянат көріп жатқан халық тек қазақ емес, басқа да ұлттар бар. Қазақтың тағдырын солар арқылы беру, жеткізу. Мен өзім сол кездердегі Бразилиядағы үндістердің тағдырын көп оқыдым. Сол үндістердің тағдыры арқылы қазақтардың ауыр тағдырын жеткізуге болатын шығар деген идея туындады басымда. Сосын бардым да осы "Тозақ оттары жымыңдайды" деген повестті жаздым", - дейді Төлен Әбдікұлы "Тозақ оттары жымыңдайды" шығармасы туралы. Назарларыңызға повестегі ой-толғамдарды ұсынамыз.
***
Орман іші қалыңдап, зәулім ағаштардың басынан күн сәулесі көрінбей, бір түрлі, у-шусыз, қорқынышты, қаракөлеңке шаққа ауысты. Кәрі табиғат: "ау, адамдар, менің еркімнен бөлініп, өз беттеріңше ой ойлап, заң шығарып, тіршілік құрып кеткенде бір-біріңе көрсеткендерің осы ма, ендеше өзіме қайта кел, еркіңді өзіме бер" дегендей тылсым құшағына қымтай түсті.
***
Дүниеде зұлымдық үшін жаратылған қасақана мақұлықтар бар. Олардың зұлымдықтарына ешкім "бұл не үшін" деп сұрақ қоя алмайды. Олар өз міндетін атқарушылар секілді; жылан шағуға, пираньялар талап жеуге, масалар ауру таратуға міндетті. Кияку ақ адамдардың шабуылын да осындай себебін анықтауды қажет етпейтін оқиғалардың бірі деп санады. Оның тек бар анықтағаны - бүкіл елге түскен мынау қатерлі жәйт, зембілде жатқан ұлы көсем Айруаның да, әруақты бақсылардың да, жүрекжұтқан жас батыр Канатоның да шамасынан тыс. Бел тірейтін сүйеніш жоқ, үміт жоқ, тұңғиық бір түпсіз үрей.
***
Шалдар да, әйелдер де үн-түнсіз жылап келеді. Көсем әлсін-әлсін тала берді. Қалың жұрт қайда кетіп барады? Қай жерге барып тоқтайды? Ешкім білмейді. Сонау ойын-сауық, той, бейбіт күндер, туып-өскен мекен-жұрт осыншалық ғапыл, ғайыптан-ғайып көзден бір-бір ұшты.
***
Аракулар көп қырылғандықтан, әрі өліктердің бәрі далада қалғандықтан, бұрынғыша қасиеттеп, қаралы бимен жоралғы жасап, жерлеуге мұрша болған жоқ. Өлімнің бәрі де жанға бататын ғапыл өлім.
***
Араку жұртына кеселді дерт жабысты... Жұқпалы дерт!!! (Зәрелері ұшқан бақсылар орындарынан атып-атып тұрды). Ол лашықтарды өртеп, қоныс аударып құтылатын дерт емес... Мен көсем өлген батпақты орманның неғылған жер екенін енді білдім. Ол - жын-перілер рухы жайлаған індет ордасы. Бізге індет тарады. Бұл - өте баяу тарайтын, ұрпақтан ұрпаққа жұғатын, қатерлі індет. Араку үшін бұдан қатерлі жау қалған жоқ... Араку тайпасын осы күнге дейін көсемдер мен батырлар ғана жан берісіп, жау қолынан аман алып келіп еді. Енді мына жаудан қалың елді сақтап қалу ешқандай көсемнің де, батырдың да қолынан келмейді. Олардың ешқайсысы да сақтап қала алмайды. Тек біз ғана, мына біз ғана сақтап қала алуымыз мүмкін. Ей, атақты алты бақсы! Ендігі бар үміт біздің мойнымызда...
***
Қорыққаннан денесі өз еркіне бағынбай, жылан арбаған бақаша сіресіп, қозғалмай қалды. (Қорыққаным - тірі болғаным ғой деп ойлап үлгірді осы арада). Көзінің алды қарауытып, бір тұңғиыққа шым батып бара жатқандай сезінді.