Бүгін елорда төрінде “Азия қаламгерлерінің І форумы” өтіп жатқандығын хабарлаған едік. Назарларыңызға Азия құрлығының түкпір-түкпірінен келген қаламгерлердің сөзін ұсынамыз.
Ко Ын, кореялық ақын: “Азияның әдебиеті – жаңа ғаламшарлық әдебиет”
Нобель сыйлығына үміткер болған корей жазушысы өз сөзінде Азия елдері бірігу керек екенін атап өтті. Оның айтуынша Еуропа сынды Азия елдері де бірігу керек. Сонымен бірге ол Азия әдебиеті бұрынғы скифтерде тарап дамыған Азия елдері сияқты қайта түлеу керек.
"Ең алғаш Азия өркениеті скифтерден тарады. Кейін ол қара теңіз арқылы бүкіл әлемге тарады. Азия қайтадан түлеп, жаңа нүктеден бастауы керек деген ойлар да айтылады. Меніңше, әрқайсымыз еркін болуымыз керек. Батысқа бағдар ретінде қараудан бас тартуымыз қажет. Тіпті кей жағдайда Азия әдебиеті Еуропа әдебиетін жасартты, тың леп қосты. Бауырлас жаузшыларға қарап отырып, Азия әдебиеті – бүгіннің әдебиеті, Азияның әдебиеті – жаңа ғаламшарлық әдебиет деген ойға келдім", - деді Ко Ын.
Анар Расул оғлы Рзаев, әзербайжан жазушысы: “Мен қырғыз, өзбек, қазақ, түрікмен сияқты бауырлас мемлекеттердің бірлесіп Қорқыт туралы телехикая түсіргенін армандаймын”
“Біздің Қазақстанмен рухани байланысымыз соңғы екі ғасырда тіптен астасып жатыр. ХІХ ғасырда Низами Гәнжауи қыпшақ аруы Аппақпен отау құрып, ерте айырылады. Соның күйігінен "Сенсіз" атты әйгілі өлеңін жазды. Бұл өлең кейін романсқа айналды... Ал Қорқыт екі халықтың ортақ бабасы саналады. Әзербайжан ЮНЕСКО-ның қолдауымен Қорқыттың 1300 жылдығы тойлады. Күй атасы туралы фильмдер түсіріліп, кітаптар шықты”, - деді әзербайжан жазушысы.
Юсеф Әл-Мохаймид, араб жазушысы: ”Бейбітшіліктің жалғыз кілті әдебиетте”
“Дін мен әдебиетті бір-біріне қарсы қою – көнеден келе жатқан қасірет” деген араб жазушысы терросистік әрекеттер әдебиетте де орын алатынын, тіпті Нобель сыйлығының иегерлерін өлтіру тарихта орын алғандығын атап өтті.
“Сауд Арабиясында жазушылар әдебиет пен журналистиканың дамуына көп үлес қосты. Бұқаралық ақпарат құралдары мен журналистикалық бірлестіктердің көбі әдебиет өкілдерінің күш салуымен қалыптасты. Бүгін араб әлемінде әдебиет терроризмге қарсы тұруға тырысып жатыр. Оны оқу бағдарламасынан ысырып, жылдар бойы әдебиет пен музыкаға мектепте тыйым салынды. Соның бәрін «ислам әдебиеті» деген шымылдықпен бүрекемеледі. Бірақ шынайы әдебиет өмір сүріп жатты. Соңғы бес жылда біздің әдебиетте үлкен алға жылжу бар. Тіпті 2030 жылға арналған стратегиямызда әдебиет жетекші орын алып тұр. Қазір романдар мен повестер маңызды үнге айналды. Осылайша әдебиет негативті, хайуандық жүйеге ымырасыз күрес жариялап отыр. Деспотизм басқаратын әлемде интернет пен әлеуметтік желі арқылы жазушылардың екінші тынысы ашылды. Бейбітшіліктің жалғыз кілті әдебиетте. Әдебиет – терроризммен күрес жолындағы ең тиімді құрал екенін көрсетіп отыр”, - деді Юсеф Әл-Мохаймид.
Гулназар Келди, Тәжікстанның халық ақыны: “Азия қаламгерлеріне ортақ әдеби журнал ашу қажет”
"Осыған байланысты біздің ортақ журналымызды шығару қажет. Онда шығармаларымызды бәрімізге қолжетімді тілде жариялап отырған жөн. Мәселен, ағылшын, орыс және араб тілдерін таңдауға болады. Бұл біздің жас авторларымыздың танымалдығын арттыруға септігін тигізер еді. Біріктіруші қозғалыс бүгінгі сын-тегеуіріндер мен проблемаларды, оның ішінде әлемде орын алып жатқан зұлымдықтар мен қантөгістерді шешу үшін де қажет. Өйткені, мұнай терең әрі өткір проблемаларды шешуге рухани даму ғана өз септігін тигізе алады", - деді Гүлназар Келдиев.
Мухаммад Хаджи Саллех, Малайзия халық жазушысы: “Бізде азиялық әдебиеттің толыққанды институты болуы керек”
ASEAN әдеби сыйлығының лауреаты Мухаммад Хаджи Саллех Азия әдебиетіндегі бірқатар мәселелерге тоқталып өтіп, “Азия авторлары қауымдастығын” құруды ұсынды.
Мухаммад Хаджи Саллех жазушының міндеті әлемді ізгілендіру екенін, технология өнерді ығыстырып бара жатқан заманда да жазушылар талмай еңбек етіп жатқанын атап өтті. "Біздің әлем қазір өте қиын орынға айналды. Қақтығыстар мен соғыстар жиіледі. Дәл осындай жағдайда жазушылардың негізгі рөлі – осынау әлемді жақсарту. Бұл шығармашылық тұрғыда өте күрделі процесс. Біз, жазушылар, ұзақ уақыт бойы жазып жүрміз. Әдебиеттің маңызды екенін әлемге түсіндіруіміз керек. Бірақ әдеби тілді қазір ғылым тілі ығыстырып барады", - деді Мухаммад Хаджи Саллех.
Гомбожавын Мэнд, маңғол ақыны: “Азияның жүрегі соңып тұр”
Нобель сыйлығының үміткері, моңғол ақыны Гомбожавын Мэнд Ооёо Азия қаламгерлерінің І форумында құрлықтың мәдени-рухани әлемін кемелдендіруші поэзиялық жаңа толқынды бастауға шақырды
“Қазақ Елінің халықаралық әдебиет қарым-қатынасын дамыту, қолдау жолындағы игілікті істеріне бек разымыз! Азияның мәдени, рухани, текті білікті таңғажайып әлемін кемелдендіруші поэзиялық жаңа толқынды бастауға шақырамын. Сөзімнің әуелі бастабындағы «Азияның жан тамыры тірі ме?" деген Н.Рерихтің сауалына;
- Иә, солай, Азияның жүрегі соғып тұр! Азияны жаңғыртып ашудағы рухани жаңа сапарымыз Азияның әдебиет әлеміне қарай шеру тартатын болады деймін!”, - деді моңғол ақыны.