Шешендік сөздер
блог
Ж. Аймауытов
1. Ана тілін жақсы меңгеріп алмай өзге пәндерді түсіну мүмкін емес.
Диалог:
2 .Автор сөзінсіз, екі я көп адамның алма - кезек сөйлеуі ретінде берілген сөздер атауы.
Тезис.
3. Автор, шешеннің дәлелдеп қорғайтын түйінді қорытындысының атауы.
Құтты – білік.
4. «Адалдық ерлік нышаны, ақыл мен көп елді қаратып алуға болады»
Абай.
5. «Адам баласына адам баласының бәрі дос»
6. «Кісіге қарап сөз алма, сөзіне қарап кісі ал»
7. «Өткірдің жүзі, кестенің бізі, өрнегін сендей сала алмас»
8. «Сұлу аттың көркі – жал, Адамзаттың көркі – мал, Өмір кісіге, Дәулет – қызық , бала бал.
9. «Үш ақ нәрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек»
Ғ. Мүсірепов.
10. «Адам мәдениетінің алғышарты дұрыс сөйлей білу»»
11. «Бұл – бай тіл. Оралымды ырғақты теңеу - бейенулері ерте туған тіл»
12. «Түсіне білгенге сөйлей білу де өнер»
13. «Тіл – сөйлеу, сөйлесу, оқып-үйрену, жазу-сызу арқылы өседі. Бұл үшеуінің бірде біріне көңіл аудармау үлкен қылмыс».
14. «Тілді қадірлеу дұрыс сөйлеуден басталады. Жүйесін тауып айтылған сөз жүрекке жетіп, жүйкені босатады»
15. «Тілін білмеген - түбін білмейді».
16. «Халық бар жерде тіл де бар. Ендеше тіл проблемасы халықтық проблема. Біздің қазақ тілі өсу үстіндегі, адам баласының кез келген қыйын да күрделі ойын бейнелеудегі мүмкіндігі зор, аса бай тіл. Сондықтанда оны көздің қарашығындай қастерлеу-азаматтығымыздың шынайы түрі»
А. Игунеки.
17. «Адамды екі нәрсе қартайтпайды»
18. «Ашу қысса, аузыңды жап. Өз ашуын баса білген адам - күшті адам»
19. «Аяулы ғой кісі де тек кісілік инабаты қасиеті, кішілік»
20. «Әдептің басы – байқап сөйлеу. Есепті сөз ер сөзінің асылы. Мылжың сөзді жау деп ұғын тартыста»
21. «Бойда қайрат, ойда көз, болмаған соң айтпа сөз»
22. «Ей досым, білімімізде осы тұста, Әрдайым біліп сөйле қақтығыста»
23. «Кішіпейілдің абыройы асады, Тәкаппардың құты қашады»
24. «Мақтаған тілге мың бәле»
26. «Өз пайдаңды ойлама, ел пайдасын ойла, ел пайдасын ойласаң, өз пайдаң соның ішінде»
Әл-Фараби
,27. «Адамның басына қонған бақыттың тұрақты болуы жақсы болуы, жақсы мінез құлыққа байланысты»
28. «Қашықтасың туған жер қалың елім, небір жүйрік болдырған жырау керім»
29. «Риторика» атты еңбектері бар авторларды табыңыз. Аристотель. Әл - фараби.
30. «Шешеннің түпкі мақсаты - реторикалық тәсілдерді көмегімен тыңдаушылардың жан дүниесіне сенім ұялату.»
Н.Г. Чернышевский
31. «Айқын түсінбегенді айқын айта алмайсың»
Аристотель
32. «Айқындық - сөздің басты артықшылығы»
Қорқыт.
33. «Айтар сөзді алдымен ойлап ал»
34. «Жалған сөз бұл дүниеде болғанша, болмағаны артық»
35. «Көңілі пасық ерде дәулет болмас»
36. «Тәкаппарлықты тәңір сүймес»
Ж. Баласағұн
37. «Ақыл мен білімнің тілмашы - тіл»
38. «Бала нені білсе жастан, ұяда өле өлгенше соны таныр қиядан,»
39. « Көз жітік, құлақ сақ, көңіл кең болуы керек.»
40. «Сөз адамды ұлы қылады, масқара қылады. Алтын күміс жыйған адам бай емес, сөз білген адам бай»
С.Сарай.
41. «Ақылды адам сөзді орнымен айтын, жөнді жауап күтеді».
42. «Нағыз дос құлап жатқаныңда қолтығыңнан сүйрейді»
43. «Нағыз ер біліктілігін білдіруге әуес емес»
44. «Сеннен қорыққаннан сенде қорық»
45. «Үндемей тұрған адамның өнері де білінбейді, кемшілігі де білінбейді»
46. «Шағыстырған кісінің шын сөзінен без, жалған сөзіне бақ»
Боуви
47. «Ақылды сөйлеу қыйынның қыйыны, ақыл безбеніне салын үндемей қалу - одан қыйын»
М.Т.Цицерон.
48. «Ақын болып туады, шешен болып шығады»
49. «Барлық жан қыймылы ишаралармен ишаралармен үстемелеуі тиіс.»
50. «Қалам- ең жақсы ұстаз,м жазылған сөз тап қазыр ойлаған сөзден артық»
51, «Шешеннің ең ұлы қасиеті- қажет нәрсені айту ғана емес, қажеті жоқ нәрсенә айтпау»
Әйтеке би
53. «Ашу деген ағын су, алдын ашсаң ақырар».
54. Әйтеке бидің шын есімі - Айтық.
С.Торайғыров
55. «Әлде жоқпа көк сауыт үстке киер, Әлде садақ атқанда артқа тиер? Әлде найзаң желекті су астында, Алаш деп ұран шықса жауға тиер?.»
56. «Балалық сенен артық күнім барма, Бала күнде бойымда мінім барма? Бәріне жетем деймін, алам деймін Жас қиялдатоқталып тыным барма?»
К.Паустовский.
57. «Әрбір адамның өзінің ана тіліне деген көзқарасына қарап, оның мәдени дәрежесі ғана емес, сонымен бірге азаматтық қасиеті жөнінде мүлтіксіз баға беруге болады. Отанға деген махаббат өз ана тіліне деген шынайы махаббатсыз болуы мүмкін емес»
М.Момитель.
58. «Басымда ойым көп, бырақ шешен болмағандықтан оларды айтып бере алмаймын, дейтін адам- өзін өзі түсіне алмаған адам»
Ш.Құдайбердіұлы
59. «Би һәм билік туралы» мақаланың авторы.
Т.Пейн
60. «Бір рет айтудан бұрын екі рет ойлап алсаң, екі есе жақсы айтасың»
Махмұд Қашқари
61. «Диуани лұғат ат-түрік» лингвистикалық еңбектің авторы.
62. «Еңбек ізсіз қалмайды, Түйеге мініп қой ішіне жасырынбас болар кеңесті білім озады, кеңессіз білім тозады, Тірі адам көп нәрсені көреді»
63. «Өнер алды-тіл»
64. «Тәрбие басы-тіл»
Қожа Ахмед Яссауй
65. «Диуани хикмет» атты еңбектің авторы.
Э. Делакруа
66. «Егер айтқың келген нәрсенің дәл өзін айтар болсаң, ешқашан мылжың болмайсың»
Карл Линей.
67. «Егер сен сөздерді , тілді білмесең, заттарды зерттеу де мүмкін емес»
Сократ.
68. «Екі жағдайда сөйлейтін бол, не өзіңнің сөйлер нәрсеңді айқын ойланып адғанда немесе бір нәрсе айту қажет болғанда, өйткені тек осы жағдайда ғана үндемегеннен сөйлеген жақсы, ал қалған жағдайларда сөйлегеннен сөйлемеген ана ғұрлым артық»
Ф.Вальтер.
69. «Жақсы кітапты алғаш оқығанда, жаңа дос тапқандай боласың»
Анахарис.
70. «Жеті ғұламаның бірі» атанған шешен.
Ральф Уальдо Эмерсон
71. «Кез келген адам белгілі бір салада менен артық болуы мүмкін, мен сол адамның артықшылық жағын үйренуге әзірмін»
Құтып.
72. «Керекті сөз өз жерінде айтылсын»
73. «Өлшеп айтылса ғана сөз жөнді сөз болады»
З.Қабдалов.
74. «Көп біліп, көп сөйлеген - шешен»
Бабыр.
75. «Көп сөйлеген дәмсіз сөйлейді»
Р.Тагер
76. «Көптеген адамдар жақсы нәрсе айта алады, бырақ тыңдай білетіндер өте аз, өйткені бұл үшін ақылдың күші қажет»
Ғ.Мустафин.
77. «Күн жылытпайтын суық көңілді, сөз ғана жылыта алады»
Н.Назарбаев.
78. «Қазақ қазақпен қазақша сөйлессін»
79. «Қазақ елі барда қазақ тілі де болады. Өседі, өркендейді.
Гете
80. «Мінез тағдыр дауылдарында сыналады»
Д.И.Писарев.
81. «Ойдағы қателік сөздегі қателікті туғызады, сөздегі қателік істегі қателікті тудырады»
Қ.Жалаири
82. «Ойлап айтқан сөзде оралмайды, ойнап айтқан сөзде оралмайды»
С. Аманжолов
83. «Қазақ тілінің байлығы - қазақ халқының, қазақ ұлтының байлығы. Осы байлықты бағалай білуіміз керек. Сонда ғана біздің ел Қазақстан кез келген жұртпен иық теңестіре алатын ел бола алады»
84. «Қазақ халқы дәуірінде үш жүзге бөлінген тайпалардың бірігуінен қалыптасқан, оның тілі де сол үш жүздің бірігуінен қалыптасқан»
М.Балақаев
85. «Қазақ халқы тіл өнерін жоғары бағалаған. Ол өнердің ұшар биігі де, қонар жайсаңы да - біздің қазіргі өміріміз»
86. «Тіл мәдениеті дегеніміз сөйлегенде , жазғанда тіл құралдарын дұрыс қолданып , сауаттылықтың айқын ойлылық пен ізеттіліктің өнегесін көрсету»
Асан Қайғы
87. «Қазаққа сөз дарыған, Бір сөз үшін семіріп, Бір сөз үшін ауырған»
88. «Таза мінсіз асыл тас су түбінде жатады, Таза мінсіз асыл сөз ой түбінде жатады»
Ш.Уалиханов.
89. Қазақтың төл шешендік өнері туралы тұңғыш ой пікір білдірген ғалым.
М.Мақатаев.
90. «Қалқаман мен Лермонтов, Пушкин де емес, Есенимін демедім ешкімге мен. Қазақтың қара өлеңі - Құдыретім, Онда бір сұмдық сыр бар естілмеген»
Б.Момышұлы
91. «Өз тіліңнің сұлулығын сезінбей, өзге тілдің сұлулығын сезіну екі талай»
92. «Тілсізді айуан дейді. Тілі кедей елді мәдениетсіз, анайы , надан халық деп санайды»
Гераклит
93. «Өзара әңгімені әркім одан көп пайда қылып, көп білім алатындай етіп жүргізу керек»
Ә.Науаи.
94. «Пайдасыз сөзді көп айтпа, пайдалы сөзді азайтпа»
Б.Паскаль.
95. «Созбақтай берсе, ең тамаша сөзде жалықтырып жібереді»
Плутрах
96. «Сөз күші көп нәрсені айтып берумен сипатталады»
Бекон
97. «Сөзге сақ болу - шешендіктенде асқақ»
Д.Карнеги.
98. «Сіз басқаларға көңіл аудармасаңыз, басқалар бірінші болып неге көңіл бөлуі тиіс»
А.Байтұрсынов.
99. «Сөздің ең ұлысы - тарих»
100. «Сүйемін туған тілді - анам тілін, Бесікте жатқанымда-ақ берген білім»
101. «Шешен сөз» ұғымын термин ретінде тұңғыш қолданып ғылым ретінде зерттеген ғалым»
Т.Мор
102. «Тез сөйлегеннен ойлап алып сөйлеген артық»
С.Дөнентаев.
103. «Тіл-көңілдің тілмашы»
Р.Сыздықова.
104. «Тіл - өмір мен өзектес жанды құбылыс»
Қ.Аханов.
105. «Тіл тарихы сол тілді жасаушы және қолданушы халықтың тарихының бір саласы»
Ф.Оразбаева.
106. «Тілді қатынас - сөйлеу тіл арқылы ұғынысу, түсінісу»
Платон
107. «Шешендік ақылмен билеу онері»
108. «Шешеннің парызы - шындықты айту»
А.Байтұрсынов
109. «Шешендік сөз дегеніміз - белгілі бір мәселені баяндау, сипаттау, белгілі бір ойдың ақиқаттығын түсіндіру, сөйтіп, ақылға қону жағын көздеу»
Ф.Честерфильд
110. «Шешеннің ең түп мақсаты - адамдарды иландыру»
Т.Қарабаев.
111. « Этникалық бірлік атауының қандайының болсада, негізгі бір белгісі - тіл бірлігі екендігі, жеке рулардың, тайпалардың бірігуі, олардың рулық не тайпалық тілдерінің бірігуін туғызатыны да тарихи шындық»
Анықтамалар.
112. Әдеби тілдің анықтамасын табыңыз.
-(Әдеби тіл - жалпы халықтық тіл)
113. Әлеуметтік - саяси шешендік сөзге тән, қатарды белгілеңіз.
-(Мерейтойда, салтанатты жиындарда сөйлейтін сөздер)
114. Әлеуметтік - тұрмыстық мазмұны шешендік сөздерге тән, қатарды табыңыз.
-(Көңіл сұрау, көңіл айту).
115. Дәйек сөз анықтамасын табыңыз.
-(Кез келген мәтіннен сөзбе-сөз алынған үзінді)
116. Диалогтың анықтамасын көрсетіңіз.
-(Екі адамның тіл қатысуы)
117. «Жақсы кітапты адғаш оқығанда, жаңа дос тапқандай боласың»
-(Вольтер)
118. Коммуникативті және экспрессивті эмоционалды сөздер қай қатарға тән белгілеңіз.
-(Айшықты сөздерді мол қолдану)
119. «Конспект» қай елдің сөзі.
-(Латын)
120. Қазақ шешендік өнерінің бірінші кезеңі.
-(XI-XIII)
121. Қазақ шешендік өнерінің екінші кезеңі.
-(XIV-XVI)
122. Қазақ шешендік өнерінің үшінші кезеңі.
-(XVII-XVII)
123. Қоғамдық саяси-әлеуметтік мәселелермен айналысатын құрал тілін табыңыз.
-(Публицистика)
124. Орхон-Енисей-Талас кезеңін белгілеңіз.
-(V-VIII)
125. «Өнердің ең асылы - сөз»
-(Мәшһұр Жүсіп Көпейұлы)
126. «Рецензия»- Қай елдің сөзі?
-(Латын)
127. Техникалық әдебиет тілін қай қатарға жатқызамыз?
-(Ғылыми тіл)
128. Шешендік өнер жайлы ірі-ірі түйіндеулер берілген еңбекті табыңыз.
-(Қабуснама)
129. «Шешендік тәлім» еңбегінің авторын көрсетіңіз.
-(Квитилиан)
130. 1989 жылы 22 қыркүйекте.
-(Қ:Р Тіл туралы заңы)
Ұқсас жазбалар:
Қазақтың шешендік сөздері (I бөлім)
Қазақтың шешендік сөздері II бөлім