Постмарксистік дискурс ретіндегі сыни теория және оның бастауы

Постмарксистік дискурс ретінде сыни теория дегеніміз - бұл биліктің құрылымдары мен дискурстарын зерттеуге бағытталған әрі теориялық зерттеулерді кеңінен қамтитын академиялық ой категориясы. Сонымен, ол мәдениеттану, марксизм, лингвистика, әлеуметтану, философия, психоаналитикалық сын және басқалардан бастап пәнаралық ойшылдардың кең желісін қамтиды. Сонымен, сыни теория Франкфурт мектебі мен оның Германиядағы әлеуметтік зерттеулер институтының, атап айтқанда Вальтер Бенджамин, Макс Хоркгеймер, Теодор В.Адорно, Геберт Маркузе, Эрих Фромм, Юрген Хабермас және Аксель Хоннетт жұмыстарынан тұрады. Сыни теорияға сонымен қатар венгр философы Георг Лукакстің, итальяндық Антонио Грамши мен Луидің еңбектері сияқты гегельдік-марксистік, марксистік немесе неомарксистік ғылыми көзқарастарды ұстанатын Орталық және Шығыс Еуропадан шыққан басқа континентальды еуропалық ойшылдардың еңбектері кіреді. Франциядан келген- Алтуссер. Жалпы алғанда, барлық гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдарда қолданылатын сыни теорияны француз ойшылдарының және маркстік және марксистік емес теориялық негіздерді, сонымен қатар структуралистік, постструктуралистік, постмодернистік және психоаналитикалық дәстүрлерді қолданатын басқа адамдардың еңбектеріне қолдануға болады. Ең алдымен Мишель Фуко, Роланд Бартес, Жак Деррида, Жак Лакан, Жан-Франсуа Лиотар, Джилес Делуз және Феликс Гуаттари. Тар мағынада, сыни теория біздің заманымыздың дәстүрінде мәлімдеме жасаушылардың жұмысына ғана қатысты. Сыни теорияға постмодерндік ойлау да кіреді. Сын теориясының жалпы тақырыптарына қазіргі заманғы әлемдік капитал мен еңбек қатынастарын сынға алу кіреді. Уақыт өте келе сыни теоретиктер кеш капитализм мәдениетінен туындаған идеяларды, оның жаппай тұтынушылық логикасын қоса енгізді.
Ал сын теориясының бастауларына тоқталатын болсақ - марксистік және постмаркстік қоғамдық-саяси ойдың тарихи негіздері.
Көптеген қоғамдардың феодализмнен индустрияландыруға ауысуы әлеуметтік және мәдени теңсіздіктерді әшкереледі. Меншік иелері мен жұмысшылардың, білімді және сауатсыздардың, қуатты және маргиналды адамдардың арасындағы жаңа әлеуметтік қатынастар үкіметтердің, әлеуметтік-мәдени мекемелердің және экономиканың құрылымдық сынына түрткі болған сияқты. Нәтижесінде, сыни теорияның бастаулары Карл Маркс, марксизм еңбектерінде және Фридрих Ницше, Макс Вебер және Зигмунд Фрейдтің және басқаларының зерттеулерінде жатыр. Сын теориясының генезисі көбінесе Карл Маркс, гегельдік марксизм идеяларынан, Фридрих Энгельспен бірлесіп жарияланған Маркстің басқа марксистік идеялары мен еңбектерінен туындайды. Сыншыл теоретик Герберт Маркузе сыни әлеуметтік теорияның өсуіне философ Г.В.Ф. шығармаларының пайда болуына негізделгендігін көрсетті. Гегель (Маркстің жетекші философиялық әсері) және Иммануил Кант сыни философияны Гегельден бір ұрпақ ерте енгізген алғашқы философтардың бірі болды. ХХ ғасырдың басында жұмыс істеген алғашқы марксистердің бірі Карл Корш болды, ал оның «Марксизм және философия» еңбегі Франкфурт мектебі мен оның әлеуметтік зерттеулер институтының сыншы теоретиктерінің бірінші буынына әсер етті. Франкфурт мектебі Фридрих Ницше мен Зигмунд Фрейдтің алғашқы сыни теориясын тұжырымдағанда, олардың еңбектеріне де сүйенді. Мұндағы критикалық теорияның генезисі Маркс пен Марксистердің жазбаларынан басқа осы ойшылдардың еңбектеріне негізделген. Фрейдомарксизм кейде Франкфурт мектебі қолданатын сыни теорияның сипаттамалық сипатына айналады.

Қорытындылай келе, теорияның негізгі сыны - оның ғылыми әдісті қолданбағаны үшін де, ғылымды маргиналды топтарды басып-жаншу үшін қолданылатын құрал ретінде ашық сынағаны үшін де анти-ғылыми болып табылды.