Өз ақшаңызды басқарудың сиқырлы формуласы болса қандай жақсы болар еді! Бірақ, өкінішке қарай, бұл сценарий шындыққа жанаспайды. Дегенмен әрқайсымыз өз капиталымызды жинап және оны көбейту үшін жағдай жасай аламыз. Қаржылай тәуелсіз болу үшін 3 қарапайым қадам жасаңыз:
1. Қаржы мақсаттарыңызды анықтаңыз
2. Шығындар бойынша жоспар жасаңыз және оны ұстануға тырысыңыз
3. Инвестициялауды бастаңыз
Соңғы тармақты талдайық: егер мен қаржы туралы білмесем, инвестицияда тәжірибем болмаса және бастапқы капиталым аз болса, мен инвестор бола аламын ба?
Алдымен біз инвестициялар тек бай және сиқырлы білімі бар адамдарға арналған деген жаңсақ пікірді жоққа шығарайық. Инвестор міндетті түрде бай қаржыгер болуы міндетті емес.
Инвестициялау дегеніміз - бастапқы соманы көбейту түрінде пайда табу үшін қаражат салу.
Қазақстанда қайда инвестиция салуға болады?
Сізде 10 мың доллар бос ақша қалдығы бар делік (мүмкін одан да аз немесе одан да көп болуы мүмкін) және үш жыл бұрын сіз инвестициялау арқылы осы соманы барынша көбейтуді ұйғардыңыз. Оларды қайда салуға болар еді?
Банк депозиттері
Артықшылықтары
Бұл кепілдендірілген кіріс бар қарапайым және түсінікті әдіс. Салымның 15 млн. теңгеге дейінгі бөлігін мемлекет сақтандырған. Қаражатты толтыру және оны шешіп алу ыңғайлы.
Кемшіліктері
Ақшаны ұлттық валютада салған кезде табыс көрсеткіші инфляциядан аспайды.
Шетел валютасындағы салымдарда жылдық 1%-дан аспайтын өте төмен мөлшерлеме бар.
Біз банктердің жойылғанына бірнеше рет куә болдық: соңғы бірнеше жылда 6 банк өз қызметін тоқтатты, бұл банк секторына деген сенімді төмендетеді.
Пайда
Мүмкін сіз теңгенің девальвациясынан қауіптеніп, тек валюталық депозиттерді ғана қарастыратын шығарсыз. Егер сіз $10 000-ды Jusan Bank-те 2017 жылы ең жоғары 3% мөлшерлемемен $ депозитіне орналастырсаңыз, қазір $10 940 сомасын алар едіңіз.
Жылжымайтын мүлікке ақша салу
Артықшылықтары
Қаржы үнемдеудің ең көп тараған және қарапайым әдістерінің бірі. Жылжымайтын мүлікті жалға беруге немесе балалар мен немерелер үшін болашаққа сақтауға болады.
Кемшіліктері
Жалға беру кезінде салымдардың өтелу мерзімі 20 жылға дейін болуы мүмкін. Сондай-ақ тұрғын үйді күтіп-ұстауға арналған шығыстарды, яғни жиһаз/техниканы жөндеуге және ауыстыруға арналған шығыстарды ескеру қажет. Ақшаға шұғыл қажеттілік болған жағдайда, дереу сату мүмкін емес. Тарихи деректерге сүйенсек, біздің елдегі тұрғын үй бағасы өте құбылмалы. Мәселен, соңғы жылдары бағаның төмендегені байқалады: 2014 жылдан бастап Алматыда тұрғын үй бағасы бір шаршы метр үшін орташа есеппен $1950-дан $1050-ға дейін төмендеді.
Пайда
Сіз 2017 жылы өз ақшаңызға орталықтан алысырақ жерде және ескі үйде 1 бөлмелі шағын пәтерді сатып ала алатын едіңіз. Оны жөндеуге және жиһаздарды орналастыруға шамамен 1,2 мың доллар жұмсай отырып, сіз пәтерді айына 100 долларға жалға беріп, жыл сайын 300 доллардан жаңарта аласыз. Сіз оны 3 жылдан кейін бірдей бағамен 10 000 долларға сата алатын едіңіз. Алынған кірістерді/шығыстарды және алынған жалдау төлемдерін валюталық депозитке ішінара қосуды ескере отырып, түпкілікті сома шамамен $11 700 болар еді.
Жеке бизнес
Артықшылықтары
Тұрақты және салыстырмалы түрде бақыланатын кіріс. Жаңа шешімдерді енгізу арқылы кірісті ұлғайту мүмкіндігі
Кемшіліктері
Бастапқы капитал мен бизнесті жүргізу туралы білім қажет. Ол тұрақты инвестицияны қажет етеді, яғни сіз табысты қайта инвестициялайсыз. Жоғары бәсекелестік, соның салдарынан бизнес сіздің уақытыңыз бен назарыңыздың 100%-ын алады. Жоғары тәуекелдер, сіздің өніміңізге немесе қызметіңізге сұраныс төмендеуі мүмкін, бұл бизнеске үлкен зиян келтіруі мүмкін.
Пайда
Егер сіз өзіңіздің жеке бизнесіңізді құру және тұрақты табысты жоғалту тәуекеліне баруға дайын болмасаңыз, онда бизнес сіз үшін көп қиындық тудыруы мүмкін. Өйткені бизнес күнделікті тікелей басқаруды талап етеді. Егер сіз өз бизнесіңізбен айналысуға шешім қабылдасаңыз, онда сіз қолайлы жағдайда жылына 20% табыс табасыз, бірақ барлық табыс ағымдағы шығындарға кетеді. Нәтижесінде сізде 3 жылдан кейін дәл сол 10 000 доллар ғана болар еді.
Қор нарығына инвестициялау.
Артықшылықтары
Табыс шектелмейді, сенімділік деңгейін реттеуге болады, салық жеңілдіктері бар. Сіз кез келген мөлшерден бастай аласыз.
Кемшіліктері
Табысқа кепілдік берілмейді. Жоғары тәуекелді құралдарға инвестициялау кезінде инвестициялардың бір бөлігін жоғалту ықтималдығы.
Пайда
Егер сіз осыдан үш жыл бұрын қор биржасына $10 мың инвестиция салу туралы шешім қабылдап, консерватив стратегияны таңдап, Halyk Bank облигацияларын сатып алсаңыз, онда сіз $11 800 табатын едіңіз.
Бүкіл ақшаға Apple акцияларын сатып алу арқылы сіздің портфолиоңыздың құны $40 400 доллар болар еді.
Сонымен бірге, Microsoft акцияларына инвестиция салу арқылы$27 272 доллар табыс табар едіңіз, яғни 3 жыл ішінде өсім 172% құрады!
Егер сіз Tesla компаниясының акцияларына инвестиция салсаңыз да, көп табыс табар едіңіз. Бұл жағдайда 3 жылдағы капитал өсімі +596% құрайды!
Сіз инвестиция салуды неғұрлым ертерек бастасаңыз, капиталды көбейту мүмкіндігі де соғұрлым көп болады. Инвестициялауды бұрын бастаған инвесторлар өз инвестицияларының айтарлықтай табысын көре алады. Аты аңызға айналған инвестор Уоррен Баффет былай деген еді: "Біреу бүгін көлеңкеде демалып жатыр, өйткені ол бірнеше жыл бұрын ағаш отырғызған еді". Айта кетейік, соңғы 10 жылда АҚШ-тың үздік S&P акцияларының индексі жылына орташа есеппен 11% - ға дейін өсті.
Жиі қойылатын 3 сұрақ:
1-сұрақ. Қандай сомамен бастауға болады?
Сіз кез келген сомамен бастай аласыз, бірақ нәтиже алу үшін бірнеше мың АҚШ долларынан бастауға кеңес береміз. Мәмілелерден комиссиялар ұсталатынын есте сақтаған жөн. Мысалы, Jusan Invest-те ең төменгі бекітілген комиссиялар жоқ, бірақ қалған қазақстандық брокерлерде мұндай шектеулер бар.
2-сұрақ.Қалай инвестициялау керек: брокер арқылы қағаз сатып алу немесе ақшаны басқаруға беру керек пе?
Бұл әркімнің жеке таңдауы. Инвестициялық пай қорларын кәсіпқойлар басқарады. Сонымен қатар, облигациялық стратегиясы бар ИПҚ – бұл белгіленген кірісті бар құралдарға инвестиция салғысы келетін, бірақ облигацияларды өз бетінше сатып алуға жеткілікті ақша сомасы жоқ инвестор үшін тамаша шешім.
ИПҚ-лардың басты артықшылықтарының бірі - тәуекелді әртараптандыру туралы алаңдаудың қажеті жоқ, өйткені әр қордың өз портфелінде көптеген құрал бар. Брокер арқылы бағалы қағаздарды сатып ала отырып, сіз әр инвестиция бойынша өзіңіз шешім қабылдайсыз.
3-сұрақ. Қай компанияда шот ашу керек? Кімге сенуге болады?
Қолайлы тарифтері бар, ашық және клиентке бағдарланған тәжірибелі кәсіби компанияны таңдау маңызды. Біз Қазақстан Республикасының құқықтық саласында жұмыс істейтін қазақстандық брокерлердің қызметтерін пайдалануды ұсынамыз. «Jusan Invest» АҚ нарықтағы көп жылдық тәжірибесі бар брокер бола отырып, клиенттерге ең тиімді шешімдерді ұсынады: тегін онлайн шот ашу және жүргізу, нарықтағы ең жақсы тарифтер, шотты басқаруға, портфельді бақылауға және онлайн саудаға арналған ыңғайлы мобильді қосымша.