Қазақ ғаламторының бүкіл әлемдік шырмауықта алатын орны.
блог
Қашаннан азат болуды армандаған атаның ұлдарымыз ғой бүгінде. Осыдан да болар интернет сөзін әлемнің өзіне беріп, өзімізше ғаламтор деп те ат қойып алдық. Дегенмен осынау ғаламдық шырмауықта қазақ ғаламторының алар орны қандай? Интернет бізге қаншалықты пайда, қаншалықты зиян? Осы сұрақтар төңірегінде көп ойланып, мәліметтерді жинадым.
Кешегі елімізді жаныштап отырған Кеңес одағы ең алғаш рет ғарышқа өз зымыранын ұшырғанда әлемнің тағы бір алпауыты АҚШ соғыс бола қалған жағдайда ақпаратты тез әрі оңай жеткізетін жол керек екенін түсінеді. Осылайша бұл қиындықты шешуге АҚШ-тың ірі-ірі төрт университеті: Лос Анжелестегі Коллифорния университетіне, Стенфорд зерттеу орталығына, Юта университетіне және тағы бір Колифорния штатындағы Санта Барбара университетіне тапсырылды. Мәселе 1969 жылы өз жемісін беріп, өте алыс орналасқан төрт университет бір-бірінен өте тез және жеңіл ақпарат алмаса алды. Осыдан кейін бұл шырмауық өте тез тарап, 1991 жылдан бастап бүкіл әлем пайдалана алатындай жағдайға жетті. Байқасаңыздар біздің тәуелсіздік алған уақытымызбен тұспа-тұс келіп тұр.
Десекте қазақ ғаламторының қазіргі уақыттағы халі көңіл көншітпейді. Көп ақпаратты қазақ тілінде таба алмаймыз, бар болған жағдайда қате. Интернетті ғаламтор деп қазақшаласақ та көп ақпаратты қазір орыс тілінде ол болмаса ағылшын тілінде алып жүрміз. Ал кімде ақпарат бар, сол әлемнің патшасы екенін білеміз. Барлығын өгіз аяңмен енді қазақшалап жатсақ ертеңіне егіс арасындағы арам шөптей ақпараттар қайтадан шығып тұрады. Біздерге мемлекеттің ақшасы европа алдында беделімізді көтеретін түрлі-түрлі іс шараларға емес, осындай маңызды дүниелерге бөлінгені дұрысырақ болар еді. Бұрын ойлаушы едік теледидар әрбір адамның үйінде тұратын болады деп, Аллаһқа шүкір дейік ол күнге де жеттік. Енді осы шырмауық үйімізге кіріп баламызға тәрбие, ересегімізге ермек болары сөзсіз. Ештен кеш жақсы демекші осы істі қазірден қолға алатын болсақ көп қасіреттің алдын алып үлгереміз.
Бұған ең бірінші менің ойымша заң бойынша шекара қоюымыз қажет. Тұтыну шеңберін жас ерекшелігіне қарай бөліп, ақпараттар іріктелсе сонда ғана ертеңімізге сенімді өмір сүрер едік. Ал жаңалықтар мен бағдарламалар қазақ тіліне тез арада аударылып отырғаны жастардың түрлі әлеуметтік желілерді өз ана тілімізде қарап, еркін жұмыс жасауына мүмкіндік берер еді.
Құрғақ қасық ауыз жыртады демекші құр сөзбен ғана істі бітіре алмайтынымыз айдан анық. Десекте бұл дабылым есті жанның құлағына жетіп іске, ол болмаған жағдайда ойланып жүретіндей қалге жеткізеді деп ойлаймын.