АҢДАТПА
Зерттелетін объект: Қазақстан Республикасының президенті Қасым – Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «Свет и Тень» - «Жарық пен Көлеңке» атты еңбегін талдау.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі: «Жарық пен көлеңке» - егеменді Қазақстанның қалыптасуы мен даму тарихы туралы әңгіме. Бұл Тоқаев мырзаның алдыңғы «Жеңу» кітабының логикалық және тақырыптық жалғасы. Менің ойымша, қазақстандық және шетелдік қоғамдастық Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстанның халықаралық позицияларын нығайту үшін қандай күш жұмылдырғанын білуі керек. Бұл өте ауыр жұмыс болды. Ақыр соңында, алдыға жүру қарқынды дамыды, іс жүзінде дипломатиялық қызмет болған жоқ, халықаралық істерді тәуелсіз жүргізу тәжірибесі болған жоқ. Біздің ел қазіргі Қазақстанның негізін қалаушы Президент Н.Назарбаевтың бейнелі сөзіне сәйкес ғасырға тең болатын жол жасады.
Ең алдымен толыққанды мемлекеттілік құрылды. Қазақстан «сәтсіз мемлекет» тағдырынан құтылды. Президенттің өзі бастаған реформашылар тобының күш-жігерінің арқасында біздің экономикамыз қажетті тұрақтылыққа ие болды және нарықтық экономика ретінде танылды. Қазақстан халықаралық міндеттемелердің маңыздылығын түсінетін және оларды тұрақты түрде орындайтын мемлекет ретінде аяғынан нық тұрды. Ел ядролық қарусыздану бойынша өзінің міндеттемесін жариялады және өз еркімен өлім қаруы арсеналдарынан бас тартты. Бұл шынымен тағдыршешті шешімді халықаралық қоғамдастық лайықты бағалады, Қазақстан БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелері - АҚШ, Ұлыбритания, Ресей, Қытай және Франциядан қауіпсіздік кепілдіктерін алды. Әлемдік дипломатиядағы теңдессіз, теңдесі жоқ іс-қимыл бүкіл әлемде ядролық қаруды таратпау мәселелерін шешу үшін үлкен практикалық маңызға ие болды.
Зерттеу нысаны: КСРО – ның құлап, 1991 жылы сан ғасырлар бойы ансаған тәуелсіздігіне «ақ білектің күшімен, ақ найзаның ұшымен» жеткен, талай қилы, зарлы кезеңдерді бастан кешірген ұлы түркі жұрты – қазақ халқының экономикалық тұрғыдан алғашқы қадамдары сипатталады.
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі: Кітаптың үшінші тарауы «Президенттік дипломатия» ерекше назар аударуға тұрарлық. Ол Қазақстан Республикасының дипломатиялық қызметінің қиын қалыптасуы мен дамуы, Қазақстанның халықаралық қауымдастыққа енуі және тәуелсіз мемлекетіміздің бірінші басшысының осы күрделі процесіне қосқан үлесі мәселелеріне арналған. Автор біздің сыртқы саяси қызметіміз қандай қиындықтармен бетпе-бет келгенін жасырмайды - бұл тек алғашқы кезде ғана емес. Әрине, бұл 1990 жылдардың бірінші жартысындағы ядролық проблема. Өзінің тосын сыйлары мен жаңа ғасырын әкелді. Владимир Путиннің ЕурАзЭҚ-қа мүше елдердің шекараларын бірлесіп күзетуді ұйымдастыру туралы күтпеген ұсынысына дұрыс жауап берудің қажеті не еді! Өйткені, іс жүзінде бұл мәселе бұрынғы КСРО-ның бірыңғай қорғаныс кеңістігін қайта құру туралы болатын (қысқартылған форматта). Мұның тікелей салдары Ресей серіктестерінің мемлекеттік егемендігінің тарылуы болады.
Төртінші тарау - автор бай өмір жолында кездескен психологиялық зерттеулер мен саясаткерлер портреттерінің эскиздері. Онда біздің дипломаттың жеке пікірінің элементі бар. Тоқаев мырзаның арқасында бізге портреттер галереясы ұсынылды, олар мұқият зерттелген кезде олардың газет прототиптерінен айтарлықтай ерекшеленеді. Ақырында, соңғы тарау - бұл Тоқаевтың дипломатиялық мансабын ғана емес, сонымен бірге оның ойларын кең, өмірлік-философиялық тұрғыдан түйіндейтін кеңейтілген тұжырым.
Зерттеу жұмысының сыннан өтуі: «Жарық пен көлеңке» деп атауды ұйғарған бұл кітап біздің елде ғана емес, сонымен қатар шет елдерде де таралып жатыр. Бұл өте танымал ең көне кітап «Жеңу» кітабының жалғасы болып табылады. АҚШ, Ресей, Қытай, Сингапур, Пәкістан, Сауд Арабиясы, Түркия, Ливан, Болгарияда жарық көрді және шетелдік баспасөзде саясаткерлер мен дипломаттардан оң жауаптар алды. Қасым – Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың жеке поштасында министрлердің, елшілердің, кәсіпкерлердің көптеген хаттары, сондай-ақ шетелдік газет-журналдарда жарияланған шолулар жинақталған.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, төрт бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланған деректер мен әдебиеттер тізімінен тұрады.
Сұлтан Бағдат Сұлтанқызы
Журналистика факультеті
1 - курс студенті