Кәмелетке толмағандар арасындағы қылмыс балалар мен жасөспірімдердің қоғамға қарсы немесе заңсыз әрекеттерін білдіреді және бүкіл әлемде үлкен проблема болып саналады. Бұл әлеуметтік, экономикалық және мәдени факторларға байланысты. Бұл жасөспірімдер қылмысы қалалық жерлерде айқын көрінеді, онда балалар әлеуметтік ортада зорлық – зомбылыққа ұшырайды-бақылаушы ретінде де, құрбан ретінде де. Жасөспірімдердің бастауыш білімі нашар болғандықтан, олар қоғамнан оқшауланған және өзін-өзі бағалау немесе өзін-өзі бағалау сезімдерінен айырылған. Көптеген құқықтық жүйелер жас қылмыскерлермен қарым – қатынас жасаудың арнайы рәсімдерін белгілейді, мысалы, кәмелетке толмаған құқық бұзушыларды ұстау орталықтары – жастарды қылмыскерге айналудан аулақ ұстау тәсілдері теңдік пен әділеттілікті, кедейлікпен күресуді және атмосфераны құру шараларын да қамтуы керек. Сенімді және жастар арасында бейбітшілік. Бұл алдын-алу саясатына кез-келген мәжбүрлеу шараларынан артықшылық берілуі керек.
Ауылдық аудандарда жастарды қалалық аудандарға көшуден демотивациялау үшін әлеуметтік-экономикалық мүмкіндіктер мен әкімшілік қызметтер көрсетілуі тиіс. Сол сияқты, кедей қалалық елді мекендердің жастары білім алуға, жұмыспен қамтуға және демалыс бағдарламаларына қол жеткізуге бағытталған жоспарлардан, әсіресе ұзақ мектеп демалысы кезінде пайда көруі керек. Мектептен шыққан немесе ажырасқан отбасылардан шыққан жастар оларға жауапты ересек болуға көмектесетін арнайы әлеуметтік бағдарламаларға қол жеткізе алуы керек.
Жастарға зорлық-зомбылықтың отбасына, қоғамға және қоғамға зиянды әсері туралы біліп, оны зорлық-зомбылықсыз қарым-қатынас жасауға үйрету үшін ақпараттық науқандар жоспарлануы керек. Отбасының маңыздылығына назар аудару басымдыққа айналуы керек, өйткені бұл жастарды әлеуметтендірудің негізгі институты және кәмелетке толмағандар жасаған қылмыстардың алдын алуда маңызды рөл атқарады.
Дана ҚАДІРБЕКОВА