Италия баспасөзі

Италия баспасөзі басқа елдердің баспасөзі сияқты таралу аймағына қарай ұлттық, жергілікті және локальді болып бөлінеді.
Итальяндық баспасөздің ерекшелігі – оның көне дәуірден келе жатқан дәстүрлері. «Acta senatus», «Acta publica» – Рим Сенатының түпнұсқалық газеттері парламенттік пікірталастарға арналған газеттің прототипі болды. «Acta diura populi romani» күн сайын шығарылып, онда мемлекет пен оның азаматтарының өмірі туралы ақпарат қамтылған. Цезарьдың бұйрығымен құрылған апталық «Commentary rerum novarum» («Жаңа оқиғалар туралы ескертулер») таралымы шамамен 10,5 мың дана болды. - оны 300 құл көшірген.
15 – 16 ғасырлардағы Венеция әдетте журналистиканың бесігі болып саналып, сол кезде алғашқы «Ақпараттық бюллетеньдер» – саяси қолмен жазылған газеттер пайда болды. 1468 жылы Италияда Цицеронның хаты басылды. 16 ғасырдың басына қарай Италияның барлық шағын қалаларында өздерінің баспаханалары болды. Алғашқы бұқаралық ақпарат құралдарының ең маңызды ерекшелігі сол кездегі Италияның ішкі мәселелері туралы мүлдем үнсіздік болды.
18 – 19 ғасырдың басындағы ең маңызды басылымдар Гоцци шығаратын «Kaffe» («Кофехана») энциклопедиялық журналы мен «Osservatore» («Бақылаушы») айлық әдебиеті болды. Қайта өрлеу дәуірінде екі республикалық күнделікті газет құрылды, Osservatore della Repubblica Italiano (Италия Республикасына шолу) және Корриера Милано (Милан хабаршысы). Сөз бен баспасөз бостандығына қол жеткізілді. Ғылыми және әдеби журналдар өз беттерінде Италияның бірігуі үшін, саяси бостандық үшін күрестің тақырыптарын қайтадан күшейтті. Ол кезде билікті жариялайтын, қолданыстағы тәртіпті мақтайтын, саясаттан алыс мәселелерді, атап айтқанда, сәнді талқылайтын ақысыз күнделікті және апталық басылымдар көп болды. Патриоттық сипаттағы заңсыз баспасөз кеңінен таралды: «Dei e popolo» («Құдай және халық»), «Justizia e liberta» («Әділет пен бостандық»).
Қазіргі Италия газеттеріне француздық және ағылшындық БАҚ әсер етті, бірақ олардың таралымы аз болды. Таралым рекорды Миландағы «Секоло» («Ғасыр») газетіне тиесілі болды – 100 – 120 мың дана. Екінші - Миланның Corriere della Sera (Кешкі пошта) – 90 000 дана, одан кейін Турин штампасы (Баспа) – 60 000 дана. Итальяндық газеттердің көпшілігінің таралымы 5 мың данадан аспады, бірақ тіпті шағын қалаларда өздерінің жеке басылымдары болды, мысалы, Бергамода үш күнделікті газет шығарылды.
Бүгінде Италия күнделікті баспасөздің дамуында әлі де артта қалып отыр, мерзімді басылымдардың басқа түрлері басым. Ел журналдарындағы мерзімді басылымдардың саны бойынша көшбасшылардың бірі болып– Sorrisi e konconi TV (Smiles and Songs TV) тележурналы және автокөлік жүргізушілеріне арналған журнал Familia Christiana (Христиан отбасы) саналады, олардың таралымы шамамен жарты миллион дана. Күнделікті газеттер әлі де таралымы 250 000 данадан аспайтын болса да, таралымның өсуі байқалады. (6 газеттің ғана таралымы көп). Бұрын республикадағы барлық газеттер облыстық баспасөзге тиесілі болатын. Қазір 6 республикалық газет, 7 «аймақтан тыс» және «губерниялық» 7 газет шығады. Газеттер Италияда біркелкі емес таралған: солтүстікте 42, орталықта 22, оңтүстікте 14. Итальяндық БАҚ – тың ерекшелігі – спорттық газеттердің көптігі. Ең үлкендері – Gadzetta della Sport, Corriere della Sport және Tuttosport (All Sport), олардың таралымы күнделікті баспасөз таралымының алтыдан бір бөлігін құрайды.
Қазіргі кездегі ең ірі газеттер – Repubblica (Рим, таралымы 600 – 700 мың дана), Corriere della Sera (Вечерная почта, Милан, 90 мың дана), одан кейін Турин штампасы (Баспа, Турин, 60 мың дана).
Мемлекет газеттер мен журналдарды шығарушыларға субсидиялар мен жеңілдіктер береді, табыс салығын төлеуден босатады, қағаз жүзінде жеңілдіктер береді. Жарнама баспасөзді қаржыландырудың негізі болды және болып қала береді. Бірақ баспасөздегі жарнамалық инвестициялар төмендеді.
Баспасөз жұмысының айқындаушы факторы – баспасөздің монополизациясының жоғары деңгейі, оның жетекші монополияларға тәуелділігі. Басылымдардың маңызды бөлігі саяси партиялар мен кәсіподақтарға тиесілі.

Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Журналистика факультетінің 2 курс студенті :Мақсут Амина Дидарқызы

Мақаланың ғылыми жетекшісі Майкотова Ғ. Т., ф.ғ.к., доцент, Әлім Ә,.А., аға оқытушы.