Исламдағы сундеттеу жолы
блог
Исламдағы сундеттеу жолы
Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Философия және саясаттану факультеті Дінтану мамандығының 1 курс студенті Ержан Үлерсін
Жетекшісі аға оқытушы Тунгатова У.А.
Сүндет – бүкіл мұсылман қауымына үмбетіне және әрбір мұсылманға үлгі әрі жол көрсетуші ретінде исламның пайғамбары Мұхаммедтің өмірінен мысалдар келтіретін мұсылмандық қасиетті дәстүр. Сүннет Ислам құқығының Құраннан кейінгі екінші қайнар көзі және онымен тығыз байланысты, оны түсіндіреді және толықтырады. Дәстүршілдер үшін Мұхаммед пайғамбардың сүннетін ұстану – мұсылман өмірінің негізгі мазмұны. Мұсылмандық діни білімнің маңызды бөлігі – сүннет ілімі. Бірде-бір ислам заңгері сүннет бойынша жеткілікті білімі болмаса, ислам құқығы саласындағы беделді деп санауға болмайды.
Сүндет ол ислам дінінде ер баланың жыныс мүшесіндегі тері бөлшегін кесу арқылы жасалатын ғұрып салыт-дәстур болып саналады. Сүндет ол әуел баста араб халқының әдет-ғұрпы болатын. Әрі Сүндет мәселесі Құранда баяндалмағанымен, көне араб поэзиясы мен хадистерде айтылған. Жәнеде Сүндет Мұхаммед пайғамбардың (ғ.с.) сүннеті болғандығы үшін де мұсылман халықтарында ерекше маңызға ие болып санслады.жалпы Меккеде ер балалар 3-7жастарында сүндетке отырғызылды. Бұл ғұрып“таһар” депте аталады. Сүндетке отырғызылатын баланың құрметіне жалпы арналып той-думан жасалып, балаға ең әсем киімдер кигізіп, жәнеде атпен серуендетеді. Мысырда ұл баланы 5-6 жасында сүндеттейді. Сүндетке отырғызатын адамды ерекше құрметтейтін болған. Қазақ халқында сүндеттеуді қожа-молдалар атқарып келсе, қазіргі заманда көбіне медицина қызметкерлері жүзеге асыратын болды. Бала сүндетке отырғызылған соң көрші-қолаңға қонақасы беріліп, құран оқытылады.Сүннет Мұхаммед пайғамбардың істерінен ,сөздерінен каулжәне оның айтылмаған разылығынан такриртұрады. Сүннетті Мұхаммед пайғамбардың сахабалары ашабтары ауызша жеткізіп, 8-9 ғасырларда хадис түрінде жазылған. Әрбір хадис иснад пен мәтіннен тұрады. Олар төрт топқа бөлінеді: тарихи, пайғамбарлық, қасиетті мұнда Мұхаммед Алланың атынан сөйлегенжәне араб тайпаларының қасиеті туралы хадистер.
Мұхаммед қайтыс болғаннан кейін сүннет жамағат пен халифат өміріндегі көптеген практикалық мәселелерді шешуге мүмкіндік берді. Оның маңызы бірден өте үлкен болды және 9-10 ғасырлардан бастап. олар оны Құранмен бірдей дерлік оқи бастайды. Құран мен сүннеттің арақатынасы мәселесі дін негіздері туралы трактаттарда маңызды орын алады. Кейде сүннет ұғымына Аллаһтың сүннеттері , Мұхаммед пайғамбардың сүннеттері және алғашқы екі Әділ халифаның сүннеттері жатады. Сүннет сүннетке сәйкес келетін жай ғана қалаулы амалдарды да білдіруі мүмкін. Кейбір мұсылман елдерінде сүннет сөзі сүндетке отырғызу ғұрпы мағынасында қолданылады.Сүннет – Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) іс-әрекеттері мен істеріне, ойлары мен құндылықтарына, адамгершілік қасиеттеріне негізделген белгілі бір жол немесе ұстану жолы. Пайғамбарымыз Мұхаммед келген сүннет – Құран Кәрімнен кейінгі Исламның негізгі негізі. Мұсылман Құран мен Сүннет әмірлерін орындаудың арқасында ғана бұл дүниеде және Мәңгілік өмірде, ал мұсылман қоғамында Пайғамбардың сиеттері мен Алла Тағаланың әмірлерін орындаудың арқасында ғана табысқа жетеді. Аллаһ, әділдік пен бейбітшілік жағдайында үйлесімді дами алады.
Исламда сүннет түсінігі маңызды орын алады. Араб тіліндегі сүннет сөзі «бейне», «жол», «өмір жолы», «орналасу» дегенді білдіреді. Бұл мағынада ол жағымды да, жағымсыз да мақұлданған немесе мақұлданбаған болуы мүмкін және әдетте кейінгі ұрпақтар үлгі алуы немесе аулақ болу керек бұрынғы ұрпақ адамдарымен байланысты. Әбу Жухайфадан Алла оған разы болсын жеткен хадисте Мұхаммед пайғамбардың оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын былай дегені жеткізіледі: «Кімде-кім өзінен кейін ұстанатын жақсы жолды (сүннет хасан жасаса, оның сауабы мен сауабын алады. Оған ілескендердің сауабы еш кемімейді. Ал кім өзінен кейін ұстанатын жаман жолды сүннет сәййә салса, ол өзінің және өзіне ергендердің күнәсі мойнына алады және олардың күнәсі бұдан еш кемімейді.