Ғаламды таныған тұлға

Білім - инемен құдық қазғандай!  Қазақ десе, тілі мен әдебиеті  hәм мәдениеті көп алдымызға келеді. Қазақ білімі мен ғылымы, мәдениеті мен әдебиеті жайлы құнды дүниелер қазақ ғылымының қара шаңырағы  Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетімен тікелей байланысты. Олай дейтін себебіміз,  қара қылды қақ жарған талай тұлғалар,  ғылым жолындағы  ғалымдар,  өнердегі өрендер,  сонымен қатар, тұмса  табиғаттың тылсым сырларын ашып, өмірде тағлымды тағдыр жасаған тұлғалар осы білім ордасынан түлеп шықты.

Осы орайда, филология ғылымдарының докторы, профессор, түркітанушы, теолог, Қазақстан журналистер одағының мүшесі, қазақ филологиясының майталманы Берікбай Сағындықұлы жайында қалам тербеп отырмын. Ағай  журналистика факультетінің 1958-1962 жылдардағы шәкірті болды. Университет өз шәкіртіне, ең алдымен, кәсіби шеберлікті танытады, талғамын шыңдайды, талантын тәрбиелейді. Кейін он жылдай “Социалистік Қазақстан” газетінде әдеби қызметкер, әдеби стилист болып қызмет атқарды.

Журналистік қарымы мықты болса да көңілі ғылымға бұрып тұрды.  1972-1975 жылдары Ғылым Академиясының Тіл білімі институтының аспирантурасына конкурспен қабылданды. Осы кезеңде Берікбай ағайымызға Мәскеулік ғалым, атақты түркітанушы Ә.Нәджиптің шәкірті болу бақыты бұйырады. Досы Әжібай Керімұлымен бірге орта ғасырлық жазба мұралар тілін зерттеуді бастап кетеді. Бұған дейін көп ғалымдардың қолы бара қоймаған, ғылымда өз зерттеушілерін күтіп жатқан Хорезмидің “Мухаббатнамесін”, Қутбтың “Хусрау уа Шырынын”, Сейф Сарайидың “Гулистан бит-туркиін” зерттеп, ондағы сөздерді салыстыра зерделейді, ұқсастықтары мен айырмашылығын саралап, араб-парсы тілінен енген сөздерді анықтайды.

Орта ғасыр мұраларын “қазақ тіліне жақын саналатын қыпшақ-оғыз аралас тілінде жазылған. Осы заманғы түркологтардың анықтауы бойынша, бұл жазба әдеби тілдің диалектілік негізі – ескі қыпшақ тілі” - дей отыра, ескі қыпшақ тілі мен жаңа қыпшақ тілін бір-бірінен бөліп қарауға болмайтынын ескертеді. Орта ғасыр ескерткіштерінің тілін терең зерттеген ғалым еңбегінің нәтижесін 1977 жылы кандидаттық диссертация ретінде қорғайды.

1975-1979 жылдарда “Ғылым” баспасында редактор, содан кейін редакция меңгерушісі болып қызмет еткен жылдарында академик І.Кеңесбаевтың басшылығымен жарық көрген “Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігін” баспадан шығару ісіне ат салысып, оның уақытында және сапалы болуына бас-көз болады. Осыдан кейін, 1979 жылы өзінің ұшқан ұясы, қасиетті қара шаңырағы, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіне, қайта оралады да, ғылыммен әрі қарай шұғылдана бастайды.

Сондай-ақ, Берікбай Сағындықұлы балаларына, шәкірттеріне насихат сөз айтып, имандылық әліппесін үйретуді әдетке айналдырды. Үйретіп жүрген имандылық әліппесі  «Ғаламның ғажайып сырлары» атты еңбекке айналды.

Бұл еңбек халыққа соншалықты түсінікті тілмен жатық жазылған. Әркімнің көкейінде тұратын «Құдай бар ма?», «Алла тағала ғаламды не үшін жаратты?», «Ақырзаман бола ма?», «Көзге көрінбейтін рухтар», «Адам тағдырына араласатын күштер», «Діннің көбею себептері», «Әулиенің кереметі» т.б. сияқты сұрауларға өзіндік берер жауабы бар. Кез келген пенденің Алла туралы түсінік танымына өзіндік бояу бере алатын еңбегі көптің көкірек көзін ашты деп айта аламыз.

Берікбай Сағындықұлының шығармалары нақтылық пен терең ұғымнан тұрады. Біз студент болған 2006-2010 жылдары ағайымыз бір қарағанда қаталдау көрінетін. Түптеп келгенде ағайдың жүрегі өте нәзік, сезімтал жан екен. Адамның ойын оқып, білмей тұрған жерің демеп жіберетін қарапайым қасиеті соның дәлелі.

Жақсының жақсылығын айт - нұры тасысын !- деп жатамыз. Берікбай Сағындықұлының қазақ ғылымына қосқан үлесі орасан зор. Алдымен адам бол, Арамдықтан ада бол! - деген өмірлік ұстанымдары біздің санамыздан  өшпестей орын алды. Ғылым десе ғаламның күллі кереметін зерттеп, жаңашыл түйін жасай алатын тұлғаларымыз барда біз бақытты ұрпақпыз. Қазақ филологиясының  қаймағына айналған Берікбай ағайымызға ұзақ ғұмыр тілейміз.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың
А.Байтұрсынұлы атындағы Қазақ тіл білімі кафедрасының
оқытушысы Жүзбаева А.С.